25 Μαρτίου 2014

Μια ναυμαχία στα ανοιχτά της Ηλείας.

Του Αντιναυάρχου ε. α. Ιωάννη Παλούμπη ΠΝ
Δημοσιεύθηκε στο Περιοδικό «ΠΕΡΙΠΛΟΥΣ», τεύχος 84 ,
σ. 52, έκδ. Ναυτικού Μουσείου Ελλάδος, ΙΟΥΛ-ΣΕΠ 2013.
Αναδημοσίευση στο Περί Αλός με την έγκριση του ΝΜΕ.

Οι ακτές της Ηλείας είναι γνωστές στους περισσότερους Έλληνες αλλά και σε εκατομμύρια ξένους γιατί αποτελούνται από πανέμορφες παραλίες με λευκή σαν ζάχαρη άμμο, που σχηματίζουν ατέλειωτες ευθείες εκπληκτικού κάλλους και αποτελούν πόλους έλξης σημαντικού τουριστικού ρεύματος. 

Λόγω της διαμόρφωσής τους δεν είναι πολύ φιλικές στους ναυτικούς γιατί δεν σχηματίζουν όρμους, κόλπους ή κόρφους και επομένως δεν προσφέρουν φυσικά καταφύγια στη ναυτιλία ή την τοπική αλιεία.

Το γεγονός ότι οι ακτές είναι αλίμενες έχει συντελέσει ώστε να μην αναφέρονται στην ιστορία παραμονές στόλων κοντά σ’ αυτές και ούτε να έχουν διεξαχθεί αποφασιστικές ναυμαχίες στο πέλαγος μπροστά. 

Η σύγκρουση ναυτικών δυνάμεων στα ανοιχτά της Ηλείας μόνο συμπτωματικά θα μπορούσε να έχει συμβεί, εάν συναντιόντουσαν τυχαία, όντας εν πλω προς άλλους προορισμούς. 

Μία τέτοια σύγκρουση έλαβε χώρα στις 25 Νοεμβρίου 1825 μεταξύ του Οθωμανικού Στόλου αποτελούμενου από ναυτικές Μοίρες τουρκική, αιγυπτιακή, τυνησιακή κ.α. και τμήματος του Ελληνικού Στόλου που αποτελείτο μόνο από την υδραίικη Μοίρα. 
Οι συνθήκες που οδήγησαν στη σύγκρουση δημιουργήθηκαν στο πλαίσιο της πολιορκίας του Μεσολογγίου και της προσπάθειας του Ελληνικού Στόλου να ανεφοδιάσει από θαλάσσης τη δοκιμαζόμενη πόλη. 

Η πολιορκία του Μεσολογγίου από τον Μεχμέτ Ρεσή Πασά, τον επονομαζόμενο Κιουταχή, άρχισε στις 15 Απριλίου 1825. Το καλοκαίρι του ’25 ο Ελληνικός Στόλος καταναυμάχησε τον Οθωμανικό έξω από το Μεσολόγγι και κατόρθωσε να ανεφοδιάσει την πόλη ξεφορτώνοντας στο Βασιλάδι πολεμοφόδια και τροφές. 

Μετά την ήττα του ο αντίπαλος στόλος στερούμενος τροφών για τα πληρώματά του απεχώρησε προς την Αλεξάνδρεια για ανεφοδιασμό. Παράλληλα και ο Ελληνικός Στόλος διασκορπίσθηκε για ανεφοδιασμό, η Υδραίικη Μοίρα στα Βάτικα της Μάνης, η Σπετσιώτικη στη Σύρο και η Ψαριανή στην Αστυπάλαια. Στις 6 Νοεμβρίου ένας τεράστιος Οθωμανικός Στόλος εμφανίστηκε στα παράλια της Δυτικής Πελοποννήσου προερχόμενος από την Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου και κατευθυνόμενος προς το Μεσολόγγι.

Αποτελείτο από:
- 31 τουρκικά πολεμικά
- 5 αλγερινά
- 4 τριπολίτικα
- 25 αιγυπτιακά
- 12 κουρσάρικα αιγυπτιακά
- 10 πυρπολικά αιγυπτιακά
- 42 μεταγωγικά


Είναι αξιοσημείωτη η ύπαρξη αιγυπτιακών πυρπολικών στη σύνθεση του Οθωμανικού Στόλου. Οι Γάλλοι εκπαιδευτές του Αιγυπτιακού Στόλου είχαν εκπαιδεύσει τα αιγυπτιακά πληρώματα όχι μόνο στη χρήση των πυρπολικών αλλά και στην ψύχραιμη αντιμετώπιση των αντιστοίχων ελληνικών.

Μετά λίγες μέρες από την εμφάνιση του Οθωμανικού Στόλου κατέπλευσε έξω από το Μεσολόγγι η Υδραίικη Μοίρα υπό τον Ανδρέα Μιαούλη, ο οποίος επέβαινε στον «Θεμιστοκλή» των Τομπάζηδων γιατί το δικό του πλοίο, ο «Άρης», είχε υποστεί ζημιά σε κάποια σύγκρουση με άλλο και το είχε στείλει στην Ύδρα για επισκευή. Η Υδραίικη Μοίρα διέθετε 2 τρικάταρτες κορβέτες και 25 δικάταρτα μπρίκια και γολέτες.

Από τις 6 Νοεμβρίου μέχρι τις 24 έλαβαν χώρα πολλές αψιμαχίες μεταξύ των δύο στόλων χωρίς να υπάρξει αποφασιστική αναμέτρηση.

Στις 24 Νοεμβρίου τα ελληνικά πλοία παραπλέοντα τις ακτές της Κυλλήνης άκουσαν πυροβολισμούς από την πλευρά της Γλαρέντζας.

Στο σημείο αυτό είναι προτιμότερο να δοθεί ο λόγος στους πρωταγωνιστές μέσω των ημερολογίων των πλοίων που έλαβαν μέρος στο επεισόδιο. Είναι χαρακτηριστικός ο τρόπος ομιλίας και γραφής των σκληροτράχηλων εκείνων ναυτικών που είχαν ψηθεί στις κουβέρτες και τα αμπάρια των μικρών ιστιοφόρων που κυβερνούσαν.

Απόσπασμα από το ημερολόγιο του Ναυάρχου Ανδρέα Μιαούλη

(Ο Φίλος του Νόμου, αριθ. 167, 11 Δεκεμβρίου 1825)
Ναυμαχία της 24 Νοεμβρίου 1825 κατά το ημερολόγιον του ναυάρχου [Μιαούλη]

Οι δύο ενάντιοι στόλοι από το πρωί έστεκαν έτοιμοι εις ναυμαχίαν μεταξύ Κάβο-Πάπα και Γλαρέντζας. Περί την 3 ώρα της ημέρας ημείς δια να έχωμεν τον καιρόν βοηθητικόν, ήλθομεν εις καλητέραν θέσιν όπισθεν της Γλαρέντζας προς Μεσηβρίαν, προσμένοντες τον εχθρόν. Αυτός μας ηκολούθησεν εις αρκετόν διάστημα, πλήν με την υπεροχήν της δυνάμεώς του και συνοδευμένος από τα πυρπολικά του και το ατμοκίνητον δεν ετόλμησε να έλθη ουδέ τότε εις συμπλοκήν, αλλ’ όταν ημείς διευθύνθημεν εναντίον του περί το μεσημέρι, έκλινεν εις φυγήν, και η επισυμβάσα γαλήνη μας εμπόδισε να τον κτυπήσωμεν. 






Προσωπογραφία Ανδρέα Μιαούλη.
Ελαιογραφία Δ. Βασιλείου.
Συλλογή ΝΜΕ

Προς το εσπέρας με ούριον άνεμον ωρμήσαμεν κατά του εχθρού. Κατ’ ολίγον εκτάνθημεν εις γραμμήν και προχωρούντες τον εκτυπήσαμεν σχεδόν από όλα τα μέρη. Πρώτη η δεξιά πτέρυξ του εχθρού ετράπη. Η αριστερά ήρχετο ως εις κύκλωσίν μας, αλλ’ όταν και το κέντρον, όπου ήσαν παρατεταγμένα τα χοντρότερα κομμάτια, ετράπη ομοίως, τότε περί την 3 ώραν της νυκτός όλος ο εχθρικός στόλος εδόθη εις φυγήν προς τον κόλπον. Εν τούτοις το πυρπολικόν του Κν Θεοδωράκη Θεοφάνους [Βόκοι], διώκον την δεξιάν πτέρυγα, εβγήκεν εις το μέσον του εχθρού κτυπώμενον πανταχόθεν, και επειδή τέλος εσυγκρούσθη με μιαν φεύγουσαν φρεγάταν, συμπεραίνομεν ότι εβυθίσθη, ως αδύνατον. Ο γενναίος και επιτήδειος καπετάνος του, πληγωθείς βαρέως έπεσεν εις τη θάλασσαν πριν ανάψη το πυρπολικόν, ώστε με θλίψιν υποπτευόμεθα τον χαμόν του. Η δε βάρκα διεσώθη με τους λοιπούς ναύτας.

 
Απόσπασμα από το ημερολόγιο της κορβέτας «Αθηνά» του Γεωργίου Σαχτούρη Νοεμβρίου 24, Τρίτη, Ζάκυνθος, Γλαρέντζα. 

Εξημερώθημεν με ολίγον αεράκι πλησίον Σκρόφες, και η ρότα μας κατά την νήσον Ζακύνθου και αυτό εμετεχειρίσθημεν δια την είδησιν όπου, η κορβέτα Ιγγλέζικη χθες μας έδωσεν δια τα καράβια Σπετζωτών, μήπως και τα ιδώμεν και ανταμώσωμεν, όπου με μεγάλον πόθον τα προσμένομεν. Προς τας ώρας 2 ½ ειδόθη ο εχθρικός στόλος κατά τον κάβο Πάπα, και οδηγείται με την ρόταν μας. Όλην την ημέραν και όλην την νύκτα απεράσαμεν εν ησυχία, με μεγάλην γαλήνην, και επεριφερόμεθα μέσον Ζακύνθου και Γλαρέντζας.

Νοεμβρίου 25, Τετράδη, κάβος Γλαρέντζας.

 

Προσωπογραφία Γεωργίου Σαχτούρη.
Ελαιογραφία Δ. Βασιλείου.
Συλλογή Ναυτικού Μουσείου Ελλάδος.

Εξημερώθημεν πλησίον Γλαρέντζας με ολίγον των στερεών αεράκι. Είδομεν πάλι την Τουρκικήν αρμάδα κατά τον κάβο Πάπα. Προς τας ώρας 3 της ημέρας εζυγώσαμεν υποκάτω της Γλαρέντζας και επήραμεν την βόλταν μας, συγχρόνως ο Αντιναύαρχός μας έρριξεν την πάσαράν του, και επήγεν έξω δια να μάθη καμμίαν είδησιν. Εις το αναμεταξύ, οπού ο Αντιναύαρχός μας ήτον έξω ομού και άλλες ιδικές μας φελούκαις, ακούονται έξω πολλαίς ντουφεκιαίς, ημείς όμως από το καράβι δεν ημπορούσαμεν να διακρίνωμεν το τι άρα να ήτον. Εστοχαζόμεθα υπέρ το πλείστον να ήτον Ρωμιοί και να έκαναν φέστα, κ’ αυτοί τα ανάπαλιν: ήτον Τούρκοι και επολεμούσαν αδιακόπως ταις φελούκαις μας. 

Πολλαίς ψυχαίς χριστιανών εκινδύνευσαν να αιχμαλωτισθούν, και έκλαιγον και εφώναζαν βοήθεια. Εκεί ήτον και επτά καΐκια Ζακύνθια, εξεπίτηδες δια να γλυτώσουν ψυχαίς, πλην δια την υπερβολικήν ψιλήν φωτιάν των Τούρκων δεν αποκοτούσαν να ζυγώσουν. Αι φελούκαις μας άρχισαν και αυταί να κτυπούν τους Τούρκους έτσι έλαβαν καιρόν τα καΐκια και εφόρτωσαν πολλά γυναικόπεδα ομού και άνδρας. Ο Αντιναύαρχός μας εγλύτωσεν υπέρ τους 50 με την σκαμπαβίαν του, και τους έβανεν μέσα εις τα καΐκια και έπειτα ήλθεν εις το καράβι μας, αι δε άλλαις φελούκαις έμειναν ακόμη έξω και επολεμούσαν. Οι Τούρκοι τους έρρικταν ουχί μόνον ντουφεκιαίς, αλλά και κανονιαίς του κάμπου. Ήθελαν σχεδόν όλοι οι ιδικοί μας να εβγούν να τους κυνηγήσουν τους Τούρκους, μα δεν τους εβόλεσεν, επειδή και ο Τορκικός στόλος επλησίαζεν και με βίαν μάλιστα του βαρβάρου. Δεν του έφθανεν ένας τοιούτος στόλος από 75 φεργάδαις και βρίκια κατ’ επάνω μας, αλλά έφερε μαζύ του (σήμερον μόνον το είδαμεν) και ένα ατμοκίνητον πλοίον. 

Εις τας ώρας 4 ο Ναύαρχος έκαμεν σενιάλον όλαις αι βάρκες οπού ήτον έξω, να έλθουν εις τα πλοία τους, και εις τας ώρας 4 ½ επήραμεν την βόλταν μας κατά την Ζάκυνθον, και ανοίγοντας πολύ ολίγον πάλιν τα εγυρίσαμεν δια Γλαρέντζαν. Και εδεκεί απεράσαμεν όλην την ημέραν υποκάτω και σιμά του κάστρου Γλαρέντζας. Εκεί είδαμεν, οι Τούρκοι της στεριάς να έβαλαν φωτιά και εκατάκαιγαν τα μαγαζιά της Γλαρέντζας, η δε αρμάδα τους απλωμένη όλη έμπροσθέν μας, έως τριών κανονιών τόπον διάστημα, και μερικά ήτον και κοντήτερα πλησίον της Ιθάκης. Μάλιστα έπιασαν και ένα καΐκι Ζακύνθιον και το έφερον μαζύ τους, δεν ηξεύρωμεν αν και ήτον άδειον, ή είχεν από τους χριστιανούς μέσα και τους επήγαινεν εις τα νησιά.

Προς τας ώρας 11 το αεράκι ολίγον, πλην πρίμο δια ημάς, και επρολάβαμεν να έχωμεν το σοβράνο, και αμέσως αυτήν την ώραν, ο Ναύαρχος έκαμεν σενιάλον να ετοιμασθώμεν εις πόλεμον, και να τα γυρίσωμεν κατά τον εχθρικόν στόλον. Και πάραυτα ημείς το εμεταχειριστήκαμε, καθώς και όλα τα πλοία μας.

Προς τας 11 ½ ώρας τα εζυγώσαμεν, αρχίσαμεν τον πόλεμον πεισματώδη και εκτυπηθήκαμε δια 1 ½ ώραν, ώ του θαύματος, δια του Υψίστου Θεού! μία αρμάδα τόσον τρομακτική, και ημείς ολιγώτατοι, επόδισαν με όσα πανιά ημπορούσαν και έφευγαν κατά τον κάβο Πάπα. Τους επήγαμεν έως μισή ώραν εξοπίσω τους, πλην όντας νύκτα και σκότος, ετραβηχθήκαμεν και επαύσαμεν να πολεμούμεν. Εις το αναμεταξύ του πολέμου και σκότους της νυκτός, ολίγον έλειψε να χαλασθώμεν: ο καπ. Λάζαρος Παναγιώτας έρχεται να πέση επάνω μας, και με την επιτηδειότητά του ο Αντιναύαρχός μας και ογληγοράδα των ανθρώπων του το εξέφυγεν, τσακίζοντάς μας μόνον το μπαστούνι το κόντρα. 

Ακολούθησεν και άλλο συμβεβηκός, οπού αφού επαύσαμεν τον πόλεμον το εμάθαμεν και μας ελύπησε μεγάλως, δηλαδή, πολεμώντας έτρεξεν το μπουρλότον του καπ. Θεοδωράκη Θεοφάνη επάνω εις τα Τούρκικα, μήπως και ευτυχήση να καύση καμμίαν φρεγάδα, και τον είδαμεν να εζύγωσεν και αυτός να κολλήση. Τον άρχισαν κανονιές και άπειρη λιανή φωτιά, μπάλα θε να έκοψεν το σχοινίον της φελούκας του (ή πως αλλέως εστάθη, αγνοούμεν) και ευρέθη μεμακρυσμένη από το πλοίον με όλους τους ανθρώπους, αφήνοντας μέσα εις το μπουρλότο μόνον τον καπετάνιον και έφυγαν.

Το αυτό μπουρλότο δεν εκάηκε και εστοχαζόμεθα το τι να έγεινεν, και ενθυμώντας να μην μας το έπιασαν οι Τούρκοι μας επίκραινεν εώς θανάτου, τόσον δια τον καπετάνιον, καθώς και δια το μπουρλότον, το καλλιώτερον, να μας το πιάσουν οι Τούρκοι ζωντανόν!

Επαρηγορούμεθα όμως στοχαζόμενοι ότι οι Τούρκοι με φόβον έφευγον, και βέβαια δεν είχον καιρόν να το πάρουν, αλλ’ ούτε δια υποψίας καμίας μηχανικής , έτσι εύκολα επλησίαζαν. Λοιπόν περισσότερον εκρίναμεν ότι το άφησαν, και ότι να έμεινεν μοναχόν.

Οθεν και απεφάσισεν ο Αντιναύαρχός μας, αγκαλά και τα Τουρκικά πλησίον και με ένα πλήθος φανάρια έτρεχον την ρόταν τους, να τα γυρίσωμεν και να υπάγωμεν γυρεύοντάς το. Και συγχρόνως του αυτού στοχασμού, μας εζύγωσεν και ο Ναύαρχος με τον οποίο συνομιλώντες δια την υπόθεσιν του ειρημένου μπουρλότου, αμφότεροι αποφασίσαμεν και τα εγυρίσαμεν να υπάγωμεν γυρεύοντάς το.

Και κατά τύχην, αφού τα εγυρίσαμεν, απέρασεν από κοντά μας το μπουρλότο, ο καπ. Μανώλης, τον οποίο ερωτήσαμεν και μας είπεν, ότι να του εμφανίσθη ως ένα καράβι κατά εκείθεν όπου ετραβούσαμεν, και να πηγαίνωμεν όλο έναν δρόμον και θέλει το επιτύχωμεν. Η νύχτα όμως σκοτεινή, και έως εις τα μεσάνυκτα δεν ημπορέσαμεν να το ίδωμεν. Από τα μεσάνυκτα επήρεν αέρας σοροκολεβάντες δυνατός, και ρεγολάροντες τα πανιά μας πάλιν εγυρίζαμεν μήπως το ιδώμεν, πλην ματαίως εκοπιάσαμεν. Οθεν και με κακοκαιρίαν και με αέρα δυνατόν απεράσαμεν αυτήν τη νύκτα.


Ο Θεμιστοκλής των Εμμανουήλ και Ιάκωβου Τομπάζη.
Υδατογραφία αγνώστου. Συλλογή ΝΜΕ.

Οι Υδραίοι έφτασαν στο νησί τους το πρώτο δεκαήμερο του Δεκεμβρίου.

Ταυτόχρονα Σπετσιώτικη Μοίρα αποτελούμενη από 17 πλοία άφηνε το Αιγαίο και έπλεε στο Ιόνιο με πορεία προς βορράν.

Το ασυντόνιστο των προσπαθειών στη θάλασσα, όπως άλλωστε συνέβαινε και στις επιχειρήσεις της ξηράς, έκαμε ακόμα πιο δύσκολο τον ελληνικό αγώνα.

Στις 15 Ιανουαρίου 1826 το Μεσολόγγι απέρριψε πρόταση, που διαβιβάσθηκε με την αγγλική κορβέτα «Ρόζα» για συνθηκολόγηση κι έτσι οδηγήθηκε μοιραία στην ηθελημένη του θυσία της ανεπανάληπτης εξόδου, τη νύχτα της 10ης προς την 11ην Απριλίου 1826.

Αξίζει να αναφερθεί ότι η 11η Απριλίου 1826 ήταν η Κυριακή των Βαΐων. Η έναρξη των Παθών του Κυρίου συνέπιπτε με την κορύφωση του δράματος των κατοίκων της μαρτυρικής πόλης.

πηγή

22 Μαρτίου 2014

Yποβρύχιο Αμφιτρίτη: Θα είναι ανοιχτό για το κοινό στον Πειραιά από 24-26 Μαρτίου.

Το υποβρύχιο Αμφιτρίτη θα ελλιμενιστεί στον Πειραιά, (στον προβλήτα του ΟΛΠ), από τις 24 έως τις 26 Μαρτίου, στο πλαίσιο του εορτασμού της εθνικής παλιγγενεσίας, ώστε το κοινό να έχει την ευκαιρία να το επισκεφθεί. 

Όπως ανακοινώθηκε από το ΓΕΝ το κοινό μπορεί να επισκεφθεί το υποβρύχιο:

- Τη Δευτέρα 24 Μαρτίου από ώρα 13.00 μμ έως 18.00 μμ
- Την Τρίτη 25 Μαρτίου από ώρα 10.00 πμ έως 18.00 μμ και
- Την Τετάρτη 26 Μαρτίου από ώρα 10.00 πμ έως 18.00 μμ. 

Τμήμα Ειδήσεων defencenet.gr

12 Μαρτίου 2014

Η ΜΙΣΘΟΔΟΣΙΑ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΝΑΥΤΙΚΩΝ.

Κρίστυ Εμίλιο Ιωαννίδου
Συγγραφεύς- Ναυτικός,
μέλος Ελληνικής Εταιρίας Στρατηγικών Μελετών (ΕΛ.Ε.Σ.ΜΕ.)
 
Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Ναυτική Ελλάς»,
τεύχος 896, σελ. 63,  Απρίλιος 2008,
Ελληνική Θαλάσσια Ένωση / ΓΕΝ. 
 
Έπαιρναν μισθό άραγε τα πληρώματα στα αρχαία ελληνικά σκάφη; Για όσους φίλους αναρωτιούνται παραθέτω αυτό το σύντομο και “δροσερό” αρθράκι που έγραψα πριν από πολλά χρόνια και δημοσιεύτηκε το 2008.
 
Οι αρχαίοι Έλληνες ναυτικοί έπαιρναν μισθό, γνώριζαν τον τρόπο να διεκδικούν τα δεδουλευμένα, να κάνουν «στάσεις εργασίας» καθώς και να παίρνουν τα
«τυχερά» τους.
 
Από τον Θουκυδίδη (Γ 17)μαθαίνουμε ότι οι λέξεις«μισθός» και «μισθοδοσία» είναι αρχαίες ελληνικές και ότι οι ναύτες πληρώνονταν για τις υπηρεσίες τους. Δεν εννοείτο να εργάζεται κάποιος αμισθί αλλά και ούτε να διοικεί δίχως να δίδει μισθό.
 
[Διότι είναι φυσικώς αδύνατο να διοικεί κανείς, όταν δεν δίδει μισθό] 
 
«ου γαρ έστιν άρχειν μη διδόντα μισθόν»[1] 
 
Αρχικώς η μισθοδοσία ξεκινούσε από τις εκπαιδεύσεις και τέτοιες μαρτυρίες έχουμε από τα χρόνια του Περικλέους. Ο δόκιμος ναυτικός κατά την διάρκεια της εκπαιδεύσεως του έπαιρνε τον μισθό που του αναλογούσε.
[…και εξαποστέλλων ταυτοχρόνως εξήντα τριήρεις κατ’ έτος, επί των οποίων έπλεαν πολλοί των πολιτών οκτώ μήνες έμμισθοι, μελετώντας συγχρόνως και μαθαίνοντας τα ναυτικά] 
 
«εξήκοντα δε τριήρεις καθ’ έκαστον ενιαυτόν εκπέμπων, εν αις πολλοί των πολιτών έπλεον οκτώ μήνας έμμισθοι, μελετώντας άμα και μανθάνοντες την ναυτικήν εμπειρίαν»[2] 
 
Ο μισθός διδόταν από το κράτος και ήταν ανάλογος με την θέση, τον βαθμό, που είχε ο ναυτικός
 
[και το μεν δημόσιο ταμείο παρείχε ημερησίως μία δραχμή σε κάθε ναύτη]
«του μεν δημοσίου δραχμή της ημέρας τω ναύτη εκάστω διδόντος»[3] 
 
Από αναφορές αρχαίων κειμένων πληροφορούμεθα ότι στον μισθό περιλαμβάνονταν και τα έξοδα διατροφής. Σε τέτοιες περιπτώσεις ο μισθός καλούνταν «πλήρες»[4] 
 
Εάν τα πράγματα δεν ήταν σύμφωνα με τον νόμο τότε ο ναυτικός με την σειρά του αντιδρούσε. Όπως και σήμερα το φαινόμενο της διασκορπίσεως των πληρωμάτων λόγω μη καταβολής της κανονικής μισθοδοσίας αποτελεί μεγάλο πρόβλημα για την εποχή μας το ίδιο συνέβαινε και τότε.
 
[Διότι είναι αποδεδειγμένο ότι η διασκόρπιση του πληρώματος ενός πλοίου οφείλεται πρώτον στο να μην καταβάλλεται ο μισθός…] 
 
«Τριήρους γαρ ομολογείται κατάλυσις είναι, πρώτον μεν, εάν μη μισθόν τις διδώ…» [5] 
 
Αλλά ακόμα κι αν καταβάλλονταν ο μισθός θα έπρεπε να ήταν ο ανάλογος της εποχής και της περίπτωσης γιατί αλλιώς πάντα θα υπήρχε το πλοίο ή ο στόλος που θα «έκλεινε το ματάκι» στον αδικημένο ναυτικό. Ένα κλασσικό παράδειγμα τέτοιου φαινομένου έχουμε από τον Πελοποννησιακό Πόλεμο. Όταν τα ταμεία των Αθηνών είχαν αδειάσει και ο Αλκιβιάδης δυσκολευόταν να δώσει ακόμα και τον βασικό μισθό, τους τρεις οβολούς, στους ναυτικούς, ήταν πάρα πολλοί εκείνοι που προτίμησαν να πάνε στον στόλο του Λυσάνδρου που τους παρείχε μετά ευκολίας τέσσερεις οβολούς κι ας ήξεραν ότι αυτά τα χρήματα προέρχονταν, ουσιαστικά, από τους Πέρσες.
 
[και ναυτολογούσαν από την ίδια την Πελοπόννησο και από την άλλη Ελλάδα ερέτες, τους οποίους προσείλκυαν δια του μισθού] 
«εκ τε αυτής Πελοποννήσου αγείροντες και της άλλης Ελλάδος ερέτας, μισθώ πείθοντες»[6] 
 
Η αρχαία ελληνική μισθοδοσία δεν απείχε από την σημερινή αντίληψη. Ο ναυτικός, όπως και σήμερα, γνώριζε πολύ καλά τις τιμές της μισθοδοσίας και δεν δίσταζε να εκφράσει την δυσαρέσκεια του με την προειδοποίηση της λιποταξίας [7] ή πραγματοποιώντας στάση εργασίας:
 
[Διότι οι ναύτες του Ετεονίκου, αν κι εκείνος τους πίεζε, δεν ήθελαν να κωπηλατούν επειδή δεν τους πλήρωνε] 
 
«Ουδέ γαρ τω Ετεονίκω ήθελον οι ναύται καίπερ αναγκάζοντι εμβάλλειν, επεί μισθόν ουκ εδίδου»[8] 
 
Ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα πληρώματα των ιερών πλοίων[9], της Παράλου και της Σαλαμινίας. Σε αυτά τα πλοία τα πληρώματα ήταν μόνιμα. Ο λόγος απλός.
 
Επειδή συμμετείχαν σε ειδικές αποστολές έπρεπε να υπάρχει μόνιμο πλήρωμα για να μπορεί να είναι διαθέσιμο οποιαδήποτε στιγμή κληθεί να αναλάβει υπηρεσία. Ο Δημοσθένης στους Φιλιππικούς αναφέρει ότι το πλήρωμα της Παράλου, οι οποίοι καλούνταν και Πάραλοι, ήταν πάντα σε ετοιμότητα προς πλουν (αυτό που σήμερα καλούμε με τον αγγλικό όρο standby). Καθ’ όλο το έτος έμεναν στην οικία τους ενώ ο μισθός τους ο οποίος είχε ορισθεί στους τέσσερεις οβολούς ημερησίως, καταλαμβάνονταν κανονικά[10].
 
Οι ομοιότητες της μισθοδοτικής αντιλήψεως γίνονται ακόμα περισσότερο αποκαλυπτικές όταν γίνεται λόγος για τα «τυχερά» των ναυτικών, τα «πουρμπουάρ» γαλλιστί, ή αυτά που με τον αγγλικό όρο αποκαλούμε «tips». Είναι λυπηρό το γεγονός ότι σήμερα χρησιμοποιούμε κατά κόρον τον αλλοδαπό όρο αγνοώντας ότι υπάρχει ο αντίστοιχος ελληνικός ο οποίος έχει τις ρίζες του στην αρχαία Ελλάδα. Τα τυχερά, λοιπόν, καλούνταν επιφορές (σύνθετη λέξη από το επί + φέρω) και δίδονταν συνήθως από τους κυβερνήτες, ναυάρχους ή τριηράρχους προκειμένου να ευχαριστήσουν τα πληρώματά τους και να εξασφαλίσουν, τρόπο τινά, την πιστή τους συνεργασία. Τα χρήματα προέρχονταν από τις δικές τους περιουσίες ή από λάφυρα που προσκόμιζαν από τις ναυμαχίες. Η μικρή διαφορά που παρουσιάζεται είναι το γεγονός ότι οι επιφορές σήμερα δίδονται τόσο από τον πλοιοκτήτη όσο και από τον επιβάτη (όσο αφορά στα σκάφη αναψυχής ). Επιφορές λάμβαναν και οι ερέτες (κωπηλάτες).
 
[ενώ οι τριήραρχοι έδιδαν εξ’ ιδίων επιφορές στους θρανίτες κωπηλάτες] 
 
«των (δε) τριηράρχων επιφοράς τε προς το εκ δημοσίου μισθώ διδόντων τοις θρανίταις των ναυτών[11]» 
 
Τα πληρώματα στην αρχαία Ελλάδα τύχαιναν μεγάλης εκτιμήσεως και αμείβονταν για τις υπηρεσίες τους. Η πολιτεία όχι μόνο φρόντιζε να τους προστατεύει αλλά και να τους δείχνει την εκτίμησή της για τον θαλάσσιο αγώνα.

ΠΗΓΕΣ / ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
Θουκυδίδου, Ιστοριών
Ξενοφώντος, Ελληνικών
Δημοσθένους, Κατά Φιλίππου/ Προς Πολυκλέα κ.α.
Κρίστυ Εμίλιο Ιωαννίδου, «Ναυτολόγηση κι Εκπαίδευση των Αρχαίων Ελλήνων Ναυτικών» περιοδικό «Πόλεμος και Ιστορία» τεύχος 92, σελ. 74, εκδ.DefenceNet 2006.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

1 Δημοσθένους, Κατά Φιλίππου Α’, 24
[2] Πλουτάρχου, Περικλής, 11
[3] Θουκυδίδου, Ιστοριών, Ζ 31
[4] Δημοσθένους, Κατά Φιλίππου Α’, 29
[5] Δημοσθένους, Προς Πολυκλέα, 11
[6] Θουκυδίδου, Ιστοριών, Α 31
[7] Θουκυδίδου, Ιστοριών, Θ 83
[8] Ξενοφώντος, Ελληνικών, Ε, 113
[9] Η Πάραλος και η Σαλαμινία ήταν δύο ιερές τριήρεις τις οποίες τις διατηρούσαν οι Αθηναίοι από αρχαιοτάτων χρόνων. Χρησίμευαν σε διάφορες δημόσιες υπηρεσίες, μεταβίβαζαν θεωρίες, αποστολές κ.ο.κ. από την Αθήνα. Επίσης έφερναν στην πόλη φόρους, εγκληματίες για να δικαστούν κ.α. Στις ναυμαχίες συχνά επέβαινε ο αρχηγός του στόλου. Όταν η Αθήνα έγινε μεγάλη θαλάσσια δύναμη και χρησιμοποιούσαν για τις αποστολές και άλλα πλοία, τότε η Πάραλος και η Σαλαμινία χρησίμευαν μόνο για θρησκευτικές υπηρεσίες και έκτακτες ανάγκες. Για παράδειγμα, όταν κάποιος πρόκειται να μεταφερθεί επισήμως στην Αθήνα κατηγορούμενος για κάποιο αδίκημα προς την πόλη ή όταν πρόκειται να αναγγελθεί η λήξη ενός πολέμου:
 
[Όταν την νύχτα έφθασε η Πάραλος στην Αθήνα, διαδίδετο η είδηση της συμφοράς…]
«Εν δε ταις Αθήναις της Παράλου αφικομένης νυκτός ελέγετο η συμφορά…» (Ξενοφώντος Ελληνικών Β’ 2, 3)
[10] Αρποκρατίων και Φώτιος στο λήμμα Πάραλος
[11] Θουκυδίδου, Ιστοριών, ΣΤ’ 31
 

4 Μαρτίου 2014

Εξελίξεις Ουκρανίας. Περίεργα συμβαίνουν στο Ουκρανικό Πολεμικό Ναυτικό μετά το πραξικόπημα.

O Αρχηγός του Γενικού Επιτελείου Ναυτικού (Α/ΓΕΝ) της Ουκρανίας, Ντενίς Μπερεζόφσκι, αυτομόλησε υπέρ της Δημοκρατίας της Κριμαίας, πριν λίγο και σε δηλώσεις του "Ορκίστηκε πίστη στο λαό της Κριμαίας", καλώντας τα στελέχη του ουκρανικού Ναυτικού "Να μην υπακούσουν  στην παράνομη ηγεσία του Κιέβου". 

Αλλάζοντας ταυτόχρονα και τα δεδομένα στην υπό πολιορκία βάση της 36η Ανεξάρτητης Ταξιαρχίας Επακτίου Αμυνης του ουκρανικού Ναυτικού στο χωριό Perevalnoye αφού είπε ότι "Δίνω εντολή υπακοής στην θέληση του λαού της Κριμαίας"! 

Ο ναύαρχος Μπερεζόφσκι είχε ονομαστεί την Παρασκευή αρχηγός του γενικού επιτελείου ναυτικού της Ουκρανίας από τον μεταβατικό πρόεδρο της χώρας αυτής, τον Αλεξάντερ Τουρτσίνοφ. 

«Δηλώνω πίστη στους κατοίκους της Αυτόνομης Δημοκρατίας της Κριμαίας. . .

Ορκίζομαι να εκτελώ της διαταγές της ανώτατης διοίκησης της Αυτόνομης Δημοκρατίας της Κριμαίας», είπε ο ναύαρχος σκορπώντας ενθουσιασμό στο Στόλο.

Ο πρωθυπουργός της Κριμαίας, Σεργκέι Αξιόνοφ, χαιρέτισε την «ιστορική εξέλιξη» και τόνισε ότι "Ο ναύαρχος Μπερεζόφσκι δέχθηκε να τεθεί υπό τις διαταγές των νόμιμων αρχών της χερσονήσου", μιλώντας κατά την διάρκεια της ίδιας συνέντευξης Τύπου. 

Ωστόσο, ολόκληρος ο ουκρανικός Στόλος, όχι απλώς παραδόθηκε στην Ρωσία, αλλά σήκωσε το ιερό λάβαρο του Αγίου Ανδρέα, την σημαία του ρωσικού Ναυτικού, εντασσόμενος στις τάξεις του.

Συνολικά 15.000 Ουκρανοί αξιωματικοί, υπαξιωματικοί και ναύτες, δήλωσαν πίστη στον Κριμαϊκό λαό και στην Ρωσία. Συνολικά 18 ουκρανικά πολεμικά πλοία ύψωσαν το ρωσικό λάβαρο του Αγίου Ανδρέα! 

Πρόκειται ίσως για την μεγαλύτερη αλλαγή εθνικής σημαίας σε ένα πολεμικό Ναυτικό στην παγκόσμια ιστορία των πολέμων. 

Επίσης πριν λίγο έξι ρωσικά πολεμικά πλοία (τρεις φρεγάτες, δύο κορβέτες και μία ναρκοθέτιδα) απέκλεισαν το λιμάνι της Σεβαστούπολης. 

Στην βάση της 36ης Ανεξάρτητης Ταξιαρχίας Επακτίου Αμυνης του ουκρανικό Ναυτικού στο χωριό Perevalnoye, κατόπιν αυτών των εξελίξεων, η επίθεση αναβλήθηκε καθώς πλέον ο διοικητής ενημέρωσε ότι θέλει να συσκεφθεί με τους επιτελείς του για την παράδοση.

πηγή 

Σε μια πρωτοφανή διπλωματική κρίση με συνέπειες ακόμα και στον οικονομικό τομέα εξελίσσεται για την Ελλάδα η υπόθεση της ουκρανικής κατάρρευσης καθώς η πρώην ναυαρχίδα του ουκρανικού Στόλου, η φρεγάτα Hetman Sahaidachny που αυτομόλησε και τάχθηκε με δήλωση του πλοιάρχου των αξιωματικών του και του πληρώματος υπέρ της ανεξάρτητης δημοκρατίας της Κριμαίας, δεν βρίσκεται ούτε στην Σεβαστούπολη, ούτε στην Οδησσό, αλλά στην ... Κρήτη και πιο συγκεκριμένα στο ναύσταθμο της Σούδας! 

Η φρεγάτα προερχόμενη από την επιχείρηση θαλάσσιας επιτήρησης "Αταλάντα" του ΝΑΤΟ στον κόλπο του Άντεν, πέρασε το Σουέζ και από τις 28 Φερβουαρίου, δηλαδή την ημέρα που εκδηλώθηκε το κίνημα ανεξαρτησίας της Κριμαίας, όπως αναφέρουν απόλυτα έγκυρες ρωσικές πηγές στο defencenet.gr, βρίσκεται στην Σούδα, όπου βάσει προγράμματος θα παραμείνει μέχρι την ερχόμενη Τετάρτη! 

Το πλήρωμα όμως, από χθες το βράδυ ανακοίνωσε ότι "Παύει να υπακούει στην πραξικοπηματική κυβέρνηση του Κιέβου και εφ'εξής τίθεται υπό τις εντολές της ανεξάρτητης δημοκρατίας της Κριμαίας"! 

Έτσι όταν όλοι έψαχναν την ουκρανική ναυαρχίδα στην Κριμαία, αυτή "αναβαπτιζόταν" στην Σούδα! 

Πάντως το σκάφος δεν σήκωσε ρωσική σημαία, όπως μεταδόθηκε (και πώς θα μπορούσαν να το ξέρουν αυτοί που βρισκονται στην Κριμαία, αφού το σκάφος βρισκόταν στην Κρήτη...) αλλά το βέβαιο είναι ότι έπαψε να είναι ουκρανικό και μπορεί αύριο ή τις επόμενες ημέρες να το πράξει. 

«Η ναυαρχίδα της Ουκρανίας το Hetman Sahaidachny έχει έρθει με το μέρος μας σήμερα", δήλωσε ο γερουσιαστής Igor Morozov, ένα μέλος της επιτροπής για τις διεθνείς υποθέσεις, στην Izvestia, αλλά δεν διευκρίνησε που βρίσκεται το πλοίο.

Από εκεί και πέρα ο νεοναζιστής πρoσωρινός «πρωθυπουργός» της Ουκρανίας Arseniy Yatsenyuk (ο καραφλός με τα γυαλιά που χαιρετούσε ναζιστικά την περασμένη Πέμπτη), ζήτησε από την ελληνική κυβέρνηση να μην επιτρέψει τον απόπλου του σκάφους και σε δεύτερη φάση από την τουρκική κυβέρνηση  να μην αφήσει την τη φρεγάτα να περάσει μέσω του στενού του Βοσπόρου, σύμφωνα με ουκρανικά ΜΜΕ. 

Πάντως με ανακοίνωση του Αρχηγού των Ενόπλων Δυνάμεων της Ουκρανίας (ναι υπάρχει ακόμα τέτοιος...) υποστηρίζεται ότι η φρεγάτα «Hetman Sahaidachny» δεν σταμάτησε να παίρνει εντολές από την ουκρανική κυβέρνηση. Όπως αναφέρει έχουν έρθει σε επικοινωνία με τους επικεφαλής και δηλώνουν πιστοί στην κυβέρνηση του Κιέβου.

Από ρωσικής πλευράς όταν τους τέθηκε το ζήτημα από το defencenet.gr η αντίδραση ήταν ακαριαία (είχαν προηγηθεί και οι δηλώσεις Βενιζέλου από την Μόσχα που επιβάρυναν το όλο κλόμα πολύ): "Δε νομίζουμε ότι μπορεί κανείς να απαγορεύσει στο πλοίο, αν όντως έχει αποφασίσει το πλήρωμα να ενταχθεί υπό τις εντολές της κριμαϊκής δημοκρατίας να αποπλεύσει από την Σούδα. Υπάρχουν συγκεκριμένες συνθήκες. Σε μια τέτοια περίπτωση θα ήταν σα να ήθελε η Ελλάδα να θέσει υπό αμφισβήτηση την μείωση στην τιμή του φυσικού αερίου που έχει συμφωνηθεί μεταξύ των δύο χωρών"... 

Ποιος είπε ότι στην Μόσχα "μασάνε" τα λόγια τους; 

Ας δούμε περί τίνος πλοίου πρόκειται:

Κλάση και τύπος: Nerei/Menzhinskiy φρεγάτα
Eκτόπισμα: 3.100 τ. (3.150  ) κενό
3.510 τ. (3.566 t) με πλήρες φορτίο
Μήκος: 123 m (404 ft)
Πλάτος: 14,2 m (46 ft 7 in)
Βύθισμα: 4.7 μ (15 πόδια, 5 μέσα)
Ταχύτητα: 32 κόμβοι (59 χλμ/ώρα, 37 μίλια/ώρα)
Ακτίνα δράσης: 3.500 ναυτικά μίλια (6.500 χιλιόμετρα 4.000 n.m.) με 14 kn (26 χλμ/ώρα 16 μίλια/ώρα)
900 ναυτικά μίλια (1.700 χιλιόμετρα 1.000 n.m.) με 30 kn (56 χλμ/ώρα 35 μίλι/ώρα)
Πλήρωμα: 180
Οπλισμός:
  • 1 × δίδυμος OSA εκτοξευτής πυραύλων SAM (20 × 9μηνο-33 πυραύλους)
  • 1 × μονό πυροβόλο των 100 mm (3,9 in) AK-100 όπλο
  • 2 × Εξάκαννα πυροβόλα των 30 χλστ AK-630 CIWS
  • 2 × τετραπλοί 533 χιλιοστά (21 in) σωλήνες τορπιλών
  • 2 × RBU-6000 ανθυποβρυχιακοί εκτοξευτές πυραύλων
 
Αεροσκάφη που φέρονται: 1 × Κa-27 ελικόπτερο (2 max)

Τμήμα ειδήσεων defencenet.gr

Νεότερες πληροφορίες μας λένε ότι τα ίχνη του Ουκρανικού σκάφους έχουν χαθεί και πως βρίσκεται σε κάποια διεθνή ύδατα μέχρι να ξεκαθαρίσει η κατάσταση στην Ουκρανία....