Γράφει ο ΤΣΙΛΙΟΠΟΥΛΟΣ ΕΥΘΥΜΙΟΣ
Οι
Βρετανοί πρώτοι αξιοποίησαν εμπορικά πλοία για μεταφορά κοντέινερ σε
πολεμικές επιχειρήσεις στον Πόλεμο των Φόκλαντς. Σήμερα, το Πολεμικό
Ναυτικό πρέπει να εξετάσει την χρήση εμπορικών πλοίων για οπλικά
συστήματα που μπορούν να λειτουργήσουν σε κοντέινερ.
Τέτοια
πλοία και συστήματα θα επιτρέψουν στο Πολεμικό Ναυτικό να αναπτύξει
γρήγορα νέες τεχνολογίες, να επεκτείνει τη ναυτιλιακή βιομηχανική βάση,
να αυξήσει τις τάξεις των έμπειρων ναυτικών και να αποκτήσει πρόσθετες
ικανότητες σε περιόδους εθνικής ανάγκης. Τα πλοία κοντέινερ, καθώς και
τα πλοία κοντέινερ με ικανότητες roll-on/roll-off (ConRo), θα επέτρεπαν
στο Πολεμικό Ναυτικό να προμηθευτεί οικονομικά ικανό αριθμό σκαφών σε
σύγκριση με τα τυπικά πολεμικά πλοία και να ανοίξει νέες προοπτικές για
σειρά αποστολών.
Αυτά
τα πλοία θα επέτρεπαν στα πολεμικά να εστιάσουν τις υψηλών προδιαγραφών
δυνατότητές τους σε αποστολές υψίστης προτεραιότητας, ενώ θα αυξάνουν
πολλές από τις δυνατότητές τους με υποστήριξη εμπορικών πλοίων. Τα πλοία
κοντέινερ μπορούν να λειτουργήσουν ως πολλαπλασιαστές ισχύος και να
διατηρήσουν σημαντικό βαθμό αρθρωτής ικανότητας σε μια εποχή που η
συμβατική δομή της ναυτικής δύναμης υστερεί σε μια ταχέως εξελισσόμενη
κατάσταση.
Επειδή
ακόμη και ένα μεγάλο πολεμικό πλοίο είναι μικρό κλάσμα σε χωρητικότητα
ενός πλοίου μεταφοράς κοντέινερ, το τελευταίο αφήνει αρκετό χώρο για
άλλα συστήματα και αντικείμενα που δεν είναι άμεσα απαραίτητα
(αναλώσιμα, καύσιμα, κλπ) και μάλιστα σε προσιτές τιμές. Τα εμπορικά
πλοία δεν περιορίζονται από βάρος όπως τα πολεμικά, δεδομένων δε των
βαθιών αμπαριών κάτω από το κατάστρωμα, του πρόσθετου χώρου μεταξύ των
κοντέινερ και της δυνατότητας στοίβαξής τους, ο πραγματικός ωφέλιμος
χώρος είναι ακόμη μεγαλύτερος.
Δυνατότητες μεταφοράς
Η
χρήση εμπορικών πλοίων για τη μεταφορά όπλων, αισθητήρων και άλλων
πολεμικών φορτίων παρέχει μοναδικές δυνατότητες. Οι αποκαλούμενες
μονάδες “drop-in”, με ενσωματωμένα ανοιγόμενες καταπακτές, μπορούν να
αντικαταστήσουν τα τυπικά καλύμματα κοντέινερ και να επιτρέψουν σ’ αυτά
τα πλοία να μεταφέρουν κελιά κάθετης εκτόξευσης-VLS MK41. Συστήματα
εκτοξευτών στο κατάστρωμα για αντιπλοϊκούς πυραύλους θα μπορούσαν να
τοποθετηθούν χρησιμοποιώντας τυπικές διεπαφές. Ομοίως, θα μπορούσαν να
αναπτυχθούν πυροβόλα, εξοπλισμός ναρκοθέτησης και άλλα οπλικά συστήματα.
Η ύπαρξη μεγάλης επίπεδης επιφάνειας επιτρέπει την εκτόξευση συμβατικών
χερσαίων συστημάτων από το κατάστρωμα, όπως πυραυλικά συστήματα
πυροβολικού και αντιαεροπορικά πυραυλικά συστήματα.
Ισχύς
και ψύξη μπορούν να παρέχονται από τις ενσωματωμένες διεπαφές.
Περαιτέρω αύξηση αυτών των χαρακτηριστικών θα μπορούσε να παρέχεται
ανάλογα με τις ανάγκες από γεννήτριες σε κοντέινερ και μονάδες ψύξης που
θα τοποθετούνται κοντά στα συστήματα που τις απαιτούν. Τέτοιες μονάδες
είναι άμεσα διαθέσιμες στο εμπόριο. Όπου τα συστήματα απαιτούν ιδιαίτερη
ισχύ ή τάση, θα ενσωματώνεται ειδικός εξοπλισμός διεπαφής.
Εκτός
από οπλικά συστήματα, θα μπορούσαν να τοποθετηθούν όλα τα εξαρτήματα
που κατασκευάστηκαν με συμβατές διεπαφές. Μια προφανής επιλογή θα ήταν
αισθητήρες, όπως κινητά ραντάρ. Με διαθέσιμα μεγάλα αμπάρια και την
τυπικά μεγάλη χωρητικότητα δεξαμενών των εμπορικών πλοίων, θα μπορούσε
επίσης να μεταφερθεί εξοπλισμός ανεφοδιασμού εν πλω, και τα πλοία θα
αύξαναν τις δυνατότητες των πλοίων επιμελητείας. Υπάρχουν επίσης πλοία
μεταφοράς κοντέινερ με ενσωματωμένους γερανούς (geared container ships),
για να επιτρέπεται η αυτοεκφόρτωση ή να διευκολυνθεί το εμπορικό πλοίο
ως μέσο ανεφοδιασμού εν πλω πολεμικών πλοίων.
Μπορούν επίσης να είναι μητρικά πλοία για εναέρια και θαλάσσια drones
με ειδικά σχεδιασμένα κοντέινερ που επιτρέπουν την ανάπτυξη μεγάλου
αριθμού μικρών drones. Τα εσωτερικά αμπάρια θα παρείχαν περισσότερο χώρο
για καύσιμα, ενώ μπορεί το κατάστρωμα να φιλοξενεί οπλισμό, αισθητήρες,
αντίμετρα, κλπ. Αυτά τα πλοία θα μπορούσαν να χρησιμεύσουν ως πλοία
υποστήριξης/ανεφοδιασμού στη θάλασσα και ως κόμβοι διοίκησης για
μεγαλύτερα μη επανδρωμένα υποβρύχια σκάφη (LUSV και MUSV).
Συμπλήρωμα στο Πολεμικό Ναυτικό
Τέτοια
πλοία μπορούν να συμβάλουν στην εξαπάτηση του αντιπάλου. Η χρήση
αεροφύλλων (chaff), φωτοβολίδων, διανομέων δολωμάτων και ανακλαστήρων
ραντάρ μπορεί όχι μόνο να μειώσει την πιθανότητα πλήγματος, αλλά και για
να μπερδέψει τις αντίπαλες προσπάθειες ανίχνευσης, περιπλέκοντας τον
χώρο μάχης με περισσότερα ίχνη. Τα πολεμικά πλοία τοποθετούν συνήθως
λίγους διανομείς δολωμάτων. Και ένα μόνο κοντέινερ που αναπτύσσει
πολυάριθμα δολώματα μπορεί να κάνει σημαντική διαφορά στη διαμόρφωση του
ηλεκτρομαγνητικού αποτυπώματος μιας δύναμης.
Τα
πλοία μεταφοράς κοντέινερ δεν είναι υψηλής βιωσιμότητας και δεν
αντικαθιστούν πολεμικά πλοία. Δεν είναι κατάλληλα για ανεξάρτητες
επιχειρήσεις σε περιβάλλοντα υψηλής απειλής και δεν μπορούν να
συμβαδίσουν με στόλους που εκτελούν γρήγορες διελεύσεις, άρα
σχηματισμούς που δίνουν προτεραιότητα στη συνεχή μέγιστη ταχύτητα.
Αντίθετα, τα πλοία κοντέινερ θα χρησιμοποιούνται σε συνεννόηση με τον
πολεμικό στόλο, συχνά πιο πίσω, ή με τρόπους που ελαχιστοποιούν την
πιθανότητα εμπλοκής τους.
Αυτά
τα πλοία μπορούν επίσης να παρέχουν υποστήριξη σε δυνάμεις που
επιχειρούν σε παρακείμενες περιοχές υψηλότερης απειλής, όπου αυτές οι
δυνάμεις θα μπορούσαν να μεταβιβάσουν τις πληροφορίες και την στόχευση
σε πλοία μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων για να αξιοποιήσουν τα πυρά
μεγάλης εμβέλειας, που δυνητικά θα φέρουν. Το εμπορικό πλοίο δεν μπορεί
να πολεμήσει μετά από πλήγμα από αντιπλοϊκό πύραυλο ή τορπίλες.
Ωστόσο,
η τεράστια μάζα του παρέχει ανθεκτικότητα ακόμη και χωρίς συστήματα
περιορισμού κραδασμών και ικανότητας ελέγχου ζημιών ενός πολεμικού
πλοίου. Αυτό θα ίσχυε ιδιαίτερα εάν ο χώρος αποθήκευσης (πέραν όποιου
εξοπλισμού αποστολής) ήταν γεμάτος με άδεια κοντέινερ. Το τεράστιο
μέγεθος του πλοίου από μόνο του παρέχει ένα βαθμό ανθεκτικότητας, ειδικά
έναντι πυραύλων με μικρότερες κεφαλές, όπως ο τουρκικός Atmaca (220
κιλά). Αυτοί οι πύραυλοι έχουν αποδειχθεί αποτελεσματικοί εναντίον
μικρών πολεμικών πλοίων.
Η
ευέλικτη διαμόρφωση των πλοίων μεταφοράς κοντέινερ περιπλέκει την
ικανότητα προηγμένων πυραύλων να χρησιμοποιούν την ικανότητα επιλογής
του σημείου που θα πλήξουν, κάτι που είναι εύκολο έναντι πολεμικών
πλοίων όπου είναι σταθερές οι θέσεις των πυροβόλων και των εκτοξευτών.
Ακόμη και αν δεχθεί πλήγμα το εμπορικό πλοίο μπορεί να αποτραπεί η ολική
απώλεια και να διασωθούν οπλικά συστήματα. Όπλα που στοχεύουν σε
ναυτικούς σχηματισμούς που συμπεριλαμβάνουν πλοία κοντέινερ έλκονται
προς τα μεγαλύτερα πλοία, γεγονός που ενισχύει την επιβίωσης των
πολεμικών πλοίων.
Τρόποι απόκτησης
Η
προμήθεια πλοίων μεταφοράς κοντέινερ δεν είναι εναλλακτική λύση στην
αγορά πολεμικών. Η εξισορρόπηση των πόρων απαιτήσει μία ισορροπία, καθώς
ο προϋπολογισμός του Πολεμικού Ναυτικού είναι ορισμένος. Τα εμπορικά
πλοία μπορούν να αγοραστούν από υπάρχον στοκ σε τιμές ευκαιρίας και να
προσαρμοστούν. Τα δε κοντέινερ ειδικών αποστολών μπορούν να συμβάλλουν
στην ανάπτυξη της εγχώριας ναυπηγοεπισκευαστικής βιομηχανίας.
Κοντέινερ
αποστολών υπάρχουν, αλλά δεν διατίθενται στο εμπόριο. Υπάρχουν, όμως,
συστήματα για χερσαία χρήση τα οποία μπορούν να χωρέσουν σε
τροποποιημένα κοντέινερ. Μια πυροβολαρχία Exocet άνετα μπαίνει σε μια
τέτοια συστοιχία κοντέινερ. Οι σχετικά μικρές προκλήσεις είναι η
διασυνδεσιμότητα και η παροχή ενέργειας και ψύξης. Η μετάδοση
πληροφοριών στόχευσης είναι η μεγαλύτερη πρόκληση.
Με
περίπου 500 εκατ. ευρώ, το Πολεμικό Ναυτικό μπορεί να παραγγείλει δύο
πλοία μεταφοράς κοντέινερ ετησίως, χωρίς να υπολογίζεται το κόστος των
κοντέινερ αποστολής. Με πολύ λιγότερο κόστος μετατρέπεις υπάρχον σκαρί,
αλλά δεν επιτυγχάνεις ομοιομορφία. Δεδομένου ότι το πρόγραμμα θα
χρησιμοποιούσε έναν απλό εμπορικό σχεδιασμό και θα αξιοποιούσε τα
βιομηχανικά πρότυπα, θα μπορούσε να κατασκευάζεται σε διάφορα ναυπηγεία.
Φυσικά, εξαρτήματα όπως οι κινητήρες και οι γεννήτριες θα ήταν καλό να
είναι κοινά.
Το
Πολεμικό Ναυτικό μπορεί να αγοράσει ή μισθώσει μεταχειρισμένα πλοία
κοντέινερ για να ξεκινήσει αμέσως η εκπαίδευση και ο πειραματισμός, ενώ
το πιθανό πρόγραμμα ναυπήγησης θα ήταν σε εξέλιξη. Τέτοιες παραγγελίες
θα παρείχαν σταθερότητα της ναυπηγοεπισκευαστικής βιομηχανίας,
χαμηλότερο κόστος ανά μονάδα και δυνητικά θα προσελκύσει πρόσθετες
παραγγελίες από την εμπορική ναυτιλία, καθώς μειώνεται το κόστος και
βελτιώνεται η τεχνογνωσία.
Καθώς
οι δυνατότητες αναβαθμίζονται, ανταλλάσσονται με νέα συστήματα ή
καθίστανται απαρχαιωμένες, δεν θα απαιτούνταν να τεθεί εκτός λειτουργίας
το ίδιο το πλοίο. Παλαιότερα συστήματα, όπως 30 ετών MK41
VLS ή ένα ραντάρ 10 ετών ίσως να μην είναι χρήσιμο σε νεότευκτο
πολεμικό πλοίο. Ο βραχυπρόθεσμος χαρακτήρας της εγκατάστασης αρθρωτών
συστημάτων σε πλοία κοντέινερ θα επέτρεπε την εξαγωγή της μέγιστης
διάρκειας ζωής από τα αρθρωτά συστήματα, ανεξάρτητα από τα σκάφη στα
οποία είναι εγκατεστημένα.
Θέματα προσωπικού
Υπάρχουν
διάφορες συνταγές για το πως το Πολεμικό Ναυτικό μπορεί να διαχειριστεί
τέτοια πλοία. Η πρώτη λύση είναι να τα διαχειρίζεται, όπως τα τρέχοντα
βοηθητικά. Μπορεί να φέρουν ή όχι όπλα, αλλά μπορούν να φορτωθούν τέτοια
συστήματα όταν είναι επιθυμητό για επιχειρήσεις ή ασκήσεις. Επίσης
μπορούν να εγκατασταθούν σ’ αυτά ευαίσθητα συστήματα C4I. Υπάρχει και η
λύση να χρησιμοποιούνται σε ρόλο εφεδρείας όπου τα πλοία κοντέινερ θα
φέρουν ελληνική σημαία και θα λειτουργούν εμπορικά. Η εταιρεία
εκμεταλλεύσεως μπορεί να τα διαχειρίζεται με έκπτωση, αλλά με συμφωνία
να παρασχεθούν στο Πολεμικό Ναυτικό σε περίπτωση εθνικής ανάγκης και σε
ασκήσεις.
Πρόβλημα
είναι η προέλευση του πληρώματος. Τέτοια πλοία δεν μπορούν να
επανδρώνονται από ξένους. Πρέπει να παρέχονται κίνητρα προσέλκυσης
αποκλειστικά ελληνικών πληρωμάτων. Υπάρχουν νομικά θέματα, αλλά όχι
δισεπίλυτα, όπως έχει δείξει το Αμερικανικό Ναυτικό. Όταν το πλοίο
λειτουργεί ως εμπορικό θα έχει ελληνικό πλήρωμα. Όταν θα το αναλαμβάνει
το Πολεμικό Ναυτικό θα χρησιμοποιούνται Έλληνες ναύτες και εν ενεργεία
προσωπικό του Πολεμικού Ναυτικού. Οι ειδικοί για χρήση αισθητήρων και
οπλικών συστημάτων θα είναι συνδεδεμένοι με τα αποθηκευμένα σε βάσεις
ειδικά κοντέινερ κι όχι με το πλοίο.
Σκοπός
του Πολεμικού Ναυτικού με την ένταξη πλοία κοντέινερ είναι να προσθέσει
χωρητικότητα όπλων και βελτιωμένη ευελιξία. Θα παρέχουν άμεση
υποστήριξη αποστολών, υλικοτεχνική υποστήριξης μάχης και ταχύτερες
δοκιμές νέων συστημάτων. Δεδομένης της φύσης αυτών των πλοίων, η
επίτευξη κατάλληλης ισορροπίας θα βρεθεί μέσω ανάλυσης και ασκήσεων.
Αυτά τα πλοία, όμως, σίγουρα θα βελτίωναν και το αξιόμαχο του στόλου και
την εγχώρια ναυπηγική ικανότητα.
