Άγιος Νικόλαος ο Θαυματουργός, ο προστάτης των Ναυτικών

Σήμερα, Παρασκευή 6 Δεκεμβρίου 2024, η εκκλησία μας τιμάει τη μνήμη του Αγίου Νικολάου του Θαυματουργού.  

 

Ο Άγιος Νικόλαος θεωρείται ο κατ' εξοχήν προστάτης άγιος των Ναυτικών, του Ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού και του Λιμενικού Σώματος, γιατί στον βίο του αναφέρονται θαύματα που έχουν σχέση με τη θάλασσα. Για τον λόγο αυτό, όλα τα πλοία του πολεμικού ναυτικού, καθώς και όλα τα εμπορικά, φέρουν την εικόνα του. 

 

Ο Άγιος Νικόλαος θεωρείται και προστάτης της πόλης του Βόλου, όπως και της ομώνυμης πόλης του Αγίου Νικολάου Κρήτης, όπου τιμάται με την ημέρα που εορτάζεται (6 Δεκεμβρίου) ως επίσημη αργία σε όλη την πόλη.

 

Δύο φωτογραφίες από το ΑΒΕΡΩΦ

 

Παρεκκλήσια πάνω σε πλοία είναι αφιερωμένα στον Άγιο Νικόλαο, όπως εκείνο στο ιστορικό Θ/Κ Γ. Αβέρωφ. Επίσης πολλά πλεούμενα παίρνουν το όνομά του και ως προστάτης των ναυτικών αναφέρεται και σε πολλά νησιώτικα τραγούδια. Επίσης Ναός του Αγίου Νικολάου υπάρχει και στο Ναύπλιο, χτισμένος δίπλα στο λιμάνι, σε ένα από τα πιο όμορφα σημεία της πόλης, καθώς είναι αφιερωμένος στους Ναυτικούς.

 

Η ημέρα τιμής του Αγίου Νικολάου είναι επίσημη αργία σε όλα τα ελληνικά πλοία, λιμένες, Υπηρεσίες λιμένων και ναυτιλιακές εταιρείες. Επίσημη επίσης αργία είναι για το Πολεμικό Ναυτικό, το Υπουργείο Εμπορικής Ναυτιλίας και το Λιμενικό Σώμα.

 

Ἀπολυτίκιον

Ἦχος δ'.

Κανόνα πίστεως καὶ εἰκόνα πραότητος, ἐγκρατείας Διδάσκαλον, ἀνέδειξέ σε τῇ ποίμνῃ σου, ἡ τῶν πραγμάτων ἀλήθεια· διὰ τοῦτο ἐκτήσω τῇ ταπεινώσει τὰ ὑψηλά, τῇ πτωχείᾳ τὰ πλούσια. Πάτερ Ἱεράρχα Νικόλαε, πρέσβευε Χριστῷ τῷ Θεῷ, σωθῆναι τὰς ψυχὰς ἡμῶν.

 

πηγή

Ο Αβέρωφ στον Μεσοπόλεμο, 1923 – 1940

Του Δρ. Ζήση Φωτάκη, λέκτορα Ναυτικής
Ιστορίας στη Σχολή Ναυτικών Δοκίμων 

 

Τα χρόνια του Μεσοπολέμου αποτέλεσαν μια μεταβατική περίοδο για το Πολεμικό Ναυτικό και ο Αβέρωφ δεν θα μπορούσε να αποτελέσει εξαίρεση.
 

Δεδομένης της εξακολουθητικής απειλής για την ελληνική κυριαρχία στο Αιγαίο από την πιθανότητα επαναφοράς στην ενέργεια του τουρκικού καταδρομικού μάχης Yavouz (πρώην Goeben) και κατόπιν σχετικής γνωμοδότησης του ειδικά μετακληθέντα στην Ελλάδα Άγγλου υποναυάρχου Webb, αποφασίστηκε η πραγματοποίηση ευρείας μετασκευής στο πλοίο που τελικά πραγματοποιήθηκε στη Γαλλία, όπως ήδη αναφέρθηκε.(38)

 

Εκτός του εκσυγχρονισμού του Συστήματος Διεύθυνσης Βολής του Αβέρωφ πολύ σημαντική υπήρξε η εισαγωγή της πετρελαιοκίνησης, η παρεπόμενη αντικατάσταση ορισμένων από τις αρχικές του μηχανές που κινούνταν με κάρβουνο και η κατάργηση των δύο από τις τρεις καπνοδόχους που έχει.(39) Ανανεωμένο μετά την μετασκευή του, το θωρακισμένο καταδρομικό Αβέρωφ πρωτοστάτησε στις περισσότερες ασκήσεις του ελληνικού στόλου μέχρι και την ψήφιση του Ναυτικού Προγράμματος του 1931.(40).

 

Το πρόγραμμα αυτό προέβλεπε την ενίσχυση του ελαφρού στόλου και της ναυτικής αεροπορίας, ως την αποτελεσματικότερη απάντηση στην απειλή του μάχιμου πια Yavouz. Τα στενά όμως οικονομικά περιθώρια του ελληνικού προϋπολογισμού, που υπαγορεύονταν από την ανάγκη της αποκατάστασης των προσφύγων και της αντιμετώπισης της διεθνούς οικονομικής κρίσης, απαιτούσαν την πραγματοποίηση οικονομιών στο Πολεμικό Ναυτικό, ώστε να εξοικονομηθούν τα αναγκαία κονδύλια για την εφαρμογή του Ναυτικού Προγράμματος του 1931.(41) Μέσα στο πλαίσιο αυτό περιορίστηκαν οι κινήσεις του Αβέρωφ.

 

Ενδεικτικό είναι ότι ακόμα και οι αυλοί των λεβήτων του δεν αντικαταστάθηκαν τα χρόνια εκείνα, παρά τη μεγάλη φθορά τους, που απαιτούσε την αντικατάστασή τους ήδη από το 1934.(42)

 

Η δραστηριότητα του Αβέρωφ κατά τη διάρκεια του Μεσοπολέμου δεν εξαντλήθηκε σε ναυτικά γυμνάσια. Την επαύριο της υπογραφής της συνθήκης της Λοζάνης συμμετείχε στην καταστολή του κινήματος των στρατηγών Λεοναρδόπουλου και Γαργαλίδη. Μια δωδεκαετία αργότερα πρωτοστάτησε στο βενιζελικό κίνημα της 1ης Μαρτίου 1935 κατά τη διάρκεια του οποίου βομβαρδίστηκε, ανεπιτυχώς, από την κυβερνητική αεροπορία.

 

Η αποψίλωση του Στόλου από βαθμοφόρους και κατώτερα στελέχη, που έλαβε χώρα για πολιτικούς λόγους αμέσως μετά την καταστολή του βενιζελικού αυτού κινήματος, οδήγησε στο να περιέλθει ο Αβέρωφ σε κατάσταση εφεδρείας με το μεγαλύτερο μέρος του πληρώματός του να μεταφέρεται στον Ελληνικό Στρατό. Την ίδια περίπου εποχή παραλήφθηκε νέου τύπου πυρίτιδα για το πυροβολικό του και αποφασίσθηκε η δοκιμή της με πραγματοποίηση πραγματικών πυρών από το θωρακισμένο καταδρομικό.

 

Καθώς ρυμουλκούσαν το πλοίο στο πεδίο βολής, το Δεκέμβριο του 1935, λόγω της θαλασσοταραχής που ενέσκηψε, τα ρυμουλκά αντιμετώπισαν σοβαρό πρόβλημα και ο Αβέρωφ έμεινε ακυβέρνητος και λίγο έλειψε να εξοκείλει στις ακτές της Αίγινας. Ευτυχώς επενέβησαν τα ισχυρά ρυμουλκά Ταξιάρχης και Αίας, που κατόρθωσαν τελικά να ρυμουλκήσουν τον Αβέρωφ σε υπήνεμο όρμο της Σαλαμίνας.

 

Την τελευταία τετραετία πριν την είσοδο της Ελλάδας στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο ο Αβέρωφ επανήλθε στην ενέργεια και εκτέλεσε, μεταξύ άλλων, και ορισμένους, μακρούς, επίσημους πλόες. Ο πρώτος απ’ αυτούς ήταν στο Πρίντεζι της Ιταλίας το Νοέμβριο του 1936 για την μεταφορά στην Ελλάδα των σορών του βασιλικού ζεύγους Κωνσταντίνου και Σοφίας. Λίγους μήνες αργότερα (Απρίλιος-Ιούνιος 1937) ο Αβέρωφ ταξίδεψε στην Αγγλία για να συμμετάσχει στις εορταστικές εκδηλώσεις της στέψης του νέου Άγγλου μονάρχη. Τον Οκτώβριο της ίδιας χρονιάς κατέπλευσε στην Κωνσταντινούπολη μεταφέροντας τον Ιωάννη Μεταξά σε επίσημη επίσκεψη στην Τουρκία.(43)

 

Παρά όμως την επαναδραστηριοποίησή του, η αλήθεια είναι ότι ο Αβέρωφ τις παραμονές του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου δεν βρισκόταν σε καλή κατάσταση. Η μέγιστη ταχύτητά του δεν υπερέβαινε τους 16 κόμβους, λόγω της φθοράς των λεβήτων του44 και, γενικότερα, η μαχητική του ικανότητα είχε πέσει στο 1/3 του αρχικού δυναμικού της.45 Αυτός ήταν κι ο λόγος που ο Μεταξάς, σε συνομιλία του με τον Άγγλο πρέσβη τον Ιανουάριο του 1939, ζήτησε αγγλικές πιστώσεις για να αντικατασταθεί ο Αβέρωφ από ανάλογη, σύγχρονη ναυτική μονάδα.(46)

*** 

Παραπομπές

 

38 The National Achives, ADM. 116/2264, Enclosure I to British Naval Mission Letter no. 1A of 14th February 1925, σελ. 8, 10-13, 18-20 

39 Σουρβίνος, Κ., «Το Πρόγραμμα Εξοπλισμού του Πολεμικού Ναυτικού, 1824-1989», Ναυτική Επιθεώρησις, 459 (1989), σελ. 214 

40 Σταθάκης, Θ/Κ “Γ.ΑΒΕΡΩΦ”, σελ. 364 

41 Εκδοτική Αθηνών, Ιστορία του Ελληνικού Έθνους: Νεότερος Ελληνισμός από το 1913 ως το 1941 (Αθήνα, 1978) σελ. 300- 301, 328-331

42 Γενικά Αρχεία του Κράτους, Αρχείο Μεταξά, Φάκελος 121, Συνοπτικό Υπόμνημα επί του Ναυτικού Προγράμματος 1935. Φωκάς, Έκθεσις επί της Δράσεως του Β. Ναυτικού, σελ. 25 

43 Σταθάκης, Θ/Κ “Γ.ΑΒΕΡΩΦ”, σελ. 364-365. Πετρόπουλος, Αναμνήσεις και Σκέψεις ενός Παλαιού Ναυτικού, τομ. Α, σελ. 70, 76-77

44 Φωκάς, Έκθεσις επί της Δράσεως του Β. Ναυτικού, τομ. Α, σελ. 25

45 Καββαδίας, Ε., Ο Ναυτικός Πόλεμος του 40 (Πυρσός: Αθήνα, 1950), σελ. 117

46 T.N.A., ADM 116/4200, Waterlow προς Halifax, Αθήνα, 16 Ιανουαρίου 1939 

 

Ναυτική Επιθεώρηση

Τριμηνιαία Έκδοση του Γενικού Επιτελείου Ναυτικού

Έτος 88ο – Τεύχος 576 – Τόμος 171ος

Μάρτιος – Απρίλιος – Μάιος 2011 

 

Αντιγραφή Μέλια από pdf της Υπηρεσίας Ιστορίας Ναυτικού για το ιστολόγιο Αβέρωφ  

Εικόνα: «Το Θωρηκτό ‘Αβέρωφ» αρχές 20ου αιώνα, έργο του Ποριώτη φαροφύλακα στο ΠΝ, και ζωγράφου Πάνου Ζουρδού από: paletaart

Πώς χτίστηκε η ελληνική ναυτοσύνη το 1821

Ναυμαχίαι Γενικαί των Ελλήνων, Πίνακας του Παναγιώτη Ζωγράφου με την καθοδήγηση του Μακρυγιάννη. 

 

Μέρος Α΄ «Μέγα το της θαλάσσης κράτος»

Γράφει ο Γιώργος Καραμπελιάς 

 

Σύμφωνα με τον Πουκεβίλ, το 1813, σε 27 νησιά ή λιμάνια της Ελλάδας, ναυλοχούσαν 615 μεγάλα πλοία (μέσος όρος χωρητικότητας γύρω στους 250 τόνους), με 17.526 ναυτικούς και 5.878 κανόνια από τα οποία η Ύδρα κατείχε, μόνη, τα 2.400. 

 

Πίνακας VIIΙ 

 

Δυναμικότητα του ελληνικού ναυτικού στα 1813[1]

                        Σκάφη Ναυτικοί Συνολική χωρητ.(τόν.) Σύνολο κανονιών
Ύδρα                 120      5.400              45.000                            2.400
Σπέτσες              60      2.700              19.500                                 900
Ψαρά                  60      1.800              22.500                                 720
Γαλαξείδι           50      1.100               10.000                                 300
Καστελόριζο      30         450                3.600                                    60
Σκόπελος            35         525                6.300                                   140
Σαντορίνη          32         480               2.560                                    128
Άνδρος               40         400               2.800                                      80
Κρήτη                 40      2.200            15.000                                    480
Χίος                       6           90               1.200                                       24
Μυτιλήνη             2           24                  280                                          4
Θεσσαλονίκη      4           60                   720                                         8
Διάφορα           136     2.397             24.120                                     634
ΣΥΝΟΛΟ      615    17.626       153.580                             5.878

Είναι προφανές πως οι αριθμοί αυτοί είναι κατώτεροι της πραγματικότητας, διότι, στην κατηγορία «διάφορα», προφανώς υπο-αντιπροσωπεύονται νησιά και λιμάνια με αξιόλογη ναυτική δραστηριότητα (όπως η Κάσος, το Μεσολόγγι ή η Σάμος) πιθανότατα, απουσιάζουν νησιά και λιμάνια με σημαντικό ναυτικό, που ανήκαν στις αγγλικές κτήσεις (Επτάνησα), καθώς και τα μικρότερα σκάφη που κατά χιλιάδες διενεργούσαν το παράκτιο εμπόριο. Μόνο για τη Σάμο, ήδη στα τέλη του 18ου αι., προξενική έκθεση αναφέρεται σε 2.000 ναυτικούς[2], ενώ στην κατηγορία «διάφορα» περιλαμβάνονται συνολικά μόλις 2.397.

Ακόμα σημαντικότερη είναι η απουσία της Κάσου, παρότι ξεπερνούσε πιθανώς και το Γαλαξείδι, λίγο πριν την Επανάσταση, με 83 μεγάλα πλοία (εκ των οποίων 22 τρικάταρτα «πολεμικά») και πληθυσμό που κάποιοι τον ανεβάζουν στα 12.000 άτομα[3]! Το 1779, όταν την επισκέφθηκε ο Γάλλος περιηγητής Σαβαρύ, η Αγία Μαρίνα διέθετε ήδη εκατό πετρόκτιστα σπίτια, ενώ είχε αρχίσει να αναπτύσσεται η ναυτική της δραστηριότητα, και ο Σαβαρύ την περιγράφει σαν «μια μικρή ναυτική πολιτεία, που συντηρείται από τη ναυτιλία και το εμπόριο, ιδιαίτερα με τη Συρία»[4]. Υπήρχαν μεγάλοι ταρσανάδες, όπου ναυπηγούνταν καΐκια και μεγάλα ιστιοφόρα πλοία ‒σύμφωνα με τη μαρτυρία του Κάσιου πλοιάρχου, Κ.Μ. Αρβανιτόπουλου, «έξ ναυπηγεία, ως τα της Ερμουπολέως, μετά εκατοντάδων ξυλουργών»[5],‒ ενώ, κατά την καταστροφή της νήσου από τους Τούρκους, το 1824, καταστράφηκαν δέκα σκάφη πάνω στους ταρσανάδες[6]! Στο νησί υπήρχε ένας μόνο Τούρκος αξιωματούχος, τη δε διοίκηση ασκούσε η δημογεροντία.

Ένας αριθμός 35.000 ναυτικών για όλη την Ελλάδα θα πρέπει να θεωρείται λογικός

Αδιαμφισβήτητη είναι η επιβεβαίωση των διαπιστώσεων του Κώστα Μοσκώφ. Στα μεγάλα και πλούσια νησιά (Χίος, Μυτιλήνη) ή σε μεγάλα λιμάνια όπως η Θεσσαλονίκη ή και η Πάτρα, όπου υπάρχει λιγότερο ή περισσότερο σημαντική τουρκική παρουσία, εκεί απουσιάζει σχεδόν παντελώς το μεγάλο ναυτικό εμπόριο – προφανώς υπάρχει μόνον η μικρή ναυσιπλοΐα, η οποία δεν καταγράφεται. Ενώ οι Χιώτες, και ιδιαίτερα οι κάτοικοι του Βροντάδου, ήταν επιδέξιοι ναυπηγοί και καραβοξυλουργοί και κατασκεύαζαν σκάφη, η Χίος δεν διέθετε ναυτιλία, αντίθετα, τα Ψαρά εισήγαν τους καραβοξυλουργούς τους από τη Χίο!

Θα μπορούσαμε ίσως να οδηγηθούμε σε μια παράδοξη τυπολογία: όσο πιο απομονωμένα και αφιλόξενα ήταν τα νησιά ή οι σκάλες –όπως το Γαλαξείδι ή το Τρίκερι– όσο πιο δύσκολη η κατοίκηση των Τούρκων, ενίοτε ακόμα και η πρόσβαση των ταξιδιωτών –η Κάσος και τα Ψαρά ήταν αλίμενα νησιά– τόσο πιο εύκολη και ταχύτερη η ανάπτυξη της ναυτικής δραστηριότητας και αυτό σε πείσμα των «οικονομικών νόμων», που χωροθετούν την ανάπτυξή της σε μεγάλα πληθυσμιακά και εμπορικά κέντρα – όπως η Βενετία, η Γένουα, το Λίβερπουλ, και σε διασύνδεση με τις λοιπές οικονομικές δραστηριότητες. Εδώ, επρόκειτο για μια σχεδόν αποκλειστική ναυτική «μονοκαλλιέργεια» και αυτή η παράδοξη αντιστροφή –συνέπεια της τουρκικής (ή και της ενετικής) παρουσίας στα ευφορότερα και προσβασιμότερα μέρη– εξηγεί, εν πολλοίς, και όλα όσα ακολούθησαν, όταν η Ελλάδα έγινε ανεξάρτητο αλλά κουτσουρεμένο κράτος. Μια τόσο εκτεταμένη ναυτική δραστηριότητα έπαψε να συνδέεται με την «οργανική» ανάπτυξη των ανταλλαγών του ελληνικού χώρου, ή των ίδιων των πόλεων και των νησιών, όπου ήταν εγκατεστημένες οι ναυτικές δραστηριότητες, και, εξ αιτίας της υπερανάπτυξής της, συνδέθηκε εν πολλοίς με τη διεθνή συγκυρία και τις διεθνείς ανταλλαγές. Έτσι, οι Έλληνες θα συνεχίσουν να είναι ναυτικοί και ο ελληνικός εφοπλισμός θα γιγαντωθεί, χωρίς όμως να λειτουργεί για τη μεταφορά και τις ανταλλαγές ελληνικών προϊόντων, παρά μόνο σε ένα μικρό ποσοστό της δραστηριότητάς του.

Όμως, πριν από τον 1821, αυτές οι εγγενείς αδυναμίες αποτελούσαν ακόμα πλεονεκτήματα, δεδομένων των συνθηκών που επέβαλλε η Τουρκοκρατία και η Φραγκοκρατία και, ούτως ή άλλως, η ελληνική ναυτοσύνη, που στήθηκε κυριολεκτικά πάνω «στη μαύρη πέτρα και το ξερό χορτάρι», αποτέλεσε ένα εκπληκτικό επίτευγμα με αποφασιστικό ρόλο στην Επανάσταση που ακολούθησε. Και ίσως τίποτε δεν αποδίδει καλύτερα την πραγματικότητα από τις διαπιστώσεις του Γάλλου Κλωντ Σαβαρύ όταν επισκέφτηκε την Κάσο:

Η νήσος Κάσος υπέστη την τύχη του Αρχιπελάγους. Βρίσκεται κάτω από την κυριαρχία της οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Αλλά οι Τούρκοι δεν τολμούν να την κατοικήσουν γιατί δεν έχει καθόλου φρούρια. Φοβούνται πως θα τους απαγάγουν οι Μαλτέζοι κουρσάροι, συμφορά που τους βρήκε στην Αντίπαρο ή και σε άλλους ανοχύρωτους τόπους. Αυτός ο φόβος είναι που δημιουργεί την ευτυχία των κατοίκων. Σε αυτόν οφείλουν την ησυχία, την άνεση και την ελευθερία την οποία απολαμβάνουν. [ ]

Μπήκα σε πολλά σπίτια και βρήκα τις γυναίκες να γνέθουν, να κεντούν ή να κατασκευάζουν τις υπέροχες ρόμπες που φορούν. [ ] Παντού συνάντησα εργατικότητα, παραγωγή και καθαριότητα ρώτησα κάποιες (γυναίκες) γιατί συναντά κανείς τόσους λίγους άνδρες στο νησί (είχα συναντήσει μόλις πέντε ή έξι) και μου απάντησαν πως, στη διάρκεια της άνοιξης, του καλοκαιριού και ένα μέρος του φθινοπώρου, οι Κασιώτες ταξίδευαν. Εμπορεύονται, μου είπαν, στο Αρχιπέλαγος και επιστρέφουν κάθε τόσο για να φέρουν τις προμήθειες που χρειάζεται η οικογένειά τους, αλλά περνούν μαζί της μόνο τον χειμώνα. Σπέρνουν τον Νοέμβριο, μαζεύουν τη σοδειά τον Μάρτιο και αμέσως μετά ξαναφεύγουν στη θάλασσα. [ ]

Έχω διατρέξει χώρες όπου μια απλόχερη Φύση προσφέρει όλων των ειδών τους θησαυρούς, ενώ έχω δει άλλες όπου οι τύραννοι δεν την αφήνουν να προσφέρει τις ευεργεσίες της παντού συνάντησα λαούς δυστυχισμένους, όχι γιατί έφταιγαν αλλά εξ αιτίας των καταχρήσεων των κυβερνήσεων που τους εξουσιάζουν. Και ανάμεσα στους σκλάβους που λυγίζουν κάτω από τον οθωμανικό ζυγό συνάντησα και έναν βράχο με δώδεκα χιλιόμετρα περίμετρο, όπου κανένας Τούρκος δεν τολμάει να αποβιβαστεί και όπου ζει ένας ευτυχισμένος πληθυσμός[7].

Μάλιστα, η πιο χαρακτηριστική απόδειξη της κυριολεκτικά αντεστραμμένης­ ανάπτυξης της ελληνικής ναυτιλίας υπήρξε εκείνη μιας σχεδόν άνυδρης νησίδας του Μαρμαρά, δίπλα στην Κωνσταντινούπολη. Με έκταση 3,27 τετρ. χλμ., μήκος 3,5 χιλιόμετρα και πλάτος 900 μέτρα, η Κούταλη, ορμητήριο Καταλανών πειρατών γύρω στα 1300, μετά το 1307, κατοικούνταν αποκλειστικά από Έλληνες. Εξ αιτίας της έλλειψης καλλιεργήσιμης γης, ακόμα και νερού ­–οι Κουταλιανές ζύμωναν το ψωμί τους με θαλασσινό νερό, μια και η μικρή πηγή της νησίδας χρησίμευε μόνο για πόσιμο νερό–, οι Κουταλιανοί στρέφονται αποκλειστικά προς τη θάλασσα.

Στην Κούταλη, εγκαταστάθηκαν, γύρω στα 1760, πολλοί έποικοι από την Ύδρα, τα Ψαρά, την Άνδρο, τη Σκόπελο, και τη χρησιμοποιούσαν σαν σταθμό μεταφόρτωσης μεταξύ του Αρχιπελάγους και της Μαύρης Θάλασσας. Τα σιτάρια της Ρουμανίας και της Οδησσού αποθηκεύονται και μεταφορτώνονται εδώ. Σταδιακώς, θα αναπτυχθεί η ναυπηγική καθώς και η βιοτεχνία των αλίπαστων, από τα ψάρια του Βοσπόρου και των γύρω περιοχών, ενώ, στον 19ο αι., θα προστεθεί στις δραστηριότητες των κατοίκων και η σπογγαλιεία.

Έτσι, ενώ στη διπλανή Κωνσταντινούπολη, με τις 200.000 Έλληνες, δεν υπήρχε καθόλου ελληνική ναυτιλία, το ναυτικό της Κούταλης, γύρω στα 1800[8], αριθμούσε 40 σκάφη, χωρητικότητας άνω των 200 τόνων, που ταξίδευαν μέχρι την Αγγλία. Στην επιστροφή για την Πόλη, σταματούσαν πρώτα στην Κούταλη, όπου υπήρχαν πολλά καταστήματα με όλων των ειδών τα εμπορεύματα και όπου έρχονταν για αγορές και οι κάτοικοι των γειτονικών περιοχών. Έτσι άρχισε να δημιουργείται μια αστική εμποροβιοτεχνική και ναυτική εγκατάσταση, σε ένα σχεδόν έρημο και άνυδρο νησάκι, που, στη δεύτερη δεκαετία του 19ου αι., αριθμούσε τον τεράστιο, για τα μεγέθη του, αριθμό των 1.980 κατοίκων, ενώ, λίγο πριν τους Βαλκανικούς Πολέμους, είχαν απογραφεί 2.607 κάτοικοι[9].

Η μοίρα της Κούταλης και των κατοίκων της ήταν στενά συνδεδεμένη με την Κωνσταντινούπολη επειδή μάλιστα η νησίδα δεν μπορούσε να προσφέρει λιμάνι για μεγάλα σκάφη, οι Κουταλιανοί αγκυροβολούσαν τα σκάφη τους στην Πόλη, από τον Νοέμβριο μέχρι τον Μάρτιο.

Τον Μάρτιο του 1817, πνίγηκαν μέχρις ενός οι διακόσιοι ναυτικοί, που είχαν επιβιβαστεί, μετά από ολονύκτιο γλέντι, στο σκάφος του «Μπούμπα» για την Κωνσταντινούπολη, όπου τους περίμεναν τα σκάφη τους. Ανάμεσά τους, σαράντα πλοιοκτήτες, ισάριθμοι καπεταναίοι και ένα μεγάλο μέρος των πληρωμάτων. Τα καράβια έμειναν αγκυροβολημένα στον Κεράτιο Κόλπο και οι τουρκικές αρχές, παρακινημένες από Γενοβέζους και Λεβαντίνους της Σμύρνης, επιχείρησαν να βγάλουν στον πλειστηριασμό τα σκάφη με ένα γλίσχρο αντίτιμο, διότι, δήθεν, κατελάμβαναν τα αγκυροβόλια και τα κρηπιδώματα του λιμανιού. Οι κληρονόμοι των ιδιοκτητών, με τη βοήθεια των Υδραίων, με τους οποίους πολλοί συγγένευαν, προσπάθησαν να φέρουν καπετάνιους για να μετακινήσουν τα καράβια. Όμως, αυτή η ενέργεια προδόθηκε, οι Τούρκοι κατάσχεσαν το σκάφος με τους δώδεκα Υδραίους καπετάνιους, κρέμασαν όσους Κουταλιανούς μπόρεσαν να συλλάβουν και πούλησαν μισοτιμής τα σκάφη στους Λεβαντίνους. Παράλληλα, σφράγισαν τις σιταποθήκες της Κούταλης, τις οποίες εν τέλει παρέδωσαν στους ιδιοκτήτες τους μόνο μετά από παρέμβαση της ρωσικής Εκκλησίας, την οποία κινητοποίησαν οι Κουταλιανοί της Οδησσού.

Παραπομπές

[1] François Pouqueville, Voyage de la Grèce, VI, Παρίσι 1827, σσ. 294-297.

[2] Κ. Βακαλόπουλος, «Νέες ειδήσεις για τα νησιά Σύρα, Σάμο, Σίφνο και Νάξο στα 1828», περ. Μνημοσύνη, τχ. 6 , Αθήνα 1977, σ. 269.

[3] Ο Φίνλεϊ αναφέρει τον αριθμό των 7.000 ατόμων. Σήμερα, σύμφωνα με τους υπερτιμημένους(;) αριθμούς της απογραφής του 2011, η Κάσος έχει 1.090 άτομα πληθυσμό. [βλ. Εμμ. Πρωτοψάλτη, Η συμβολή της Κάσου εις την ελληνικήν επανάστασιν του 1821, Αθήνα 1930˙ Τρύφων Ευαγγελίδης – Μ. Μιχαηλίδης Νουάρος, Ιστορία της νήσου Κάσου από των αρχαιοτάτων χρόνων μέχρι των καθ’ ημάς, Αθήνα 1935˙ Μίνος Δ. Κομνηνός, Κασιώτες καραβοκύρηδες στον 19ο και 20όαι.: η συμβολή της Κάσου στην παγκόσμια ναυτιλία, Αθήνα 1990 Μιχάλης Σκουλιός, Τα ξύλινα καράβια της Κάσου, Αθήνα 2010 ΕΛΣΤΑΤ, «Προσωρινά Αποτελέσματα Απογραφής 2011», 22-7-2011.

[4] Claude Etienne-Savary, Lettres sur la Grèce faisant suite de celles sur l’Égypte, Άμστερνταμ 1788, σσ. 91-108.

[5] Ευαγγελίδης- Μιχαηλίδης Νουάρος, Ιστορία…, ό.π., σ. 233.

[6] Βλ. Μ. Σκουλιός, Τα ξύλινα…, ό.π., σ. 38.

[7] Claude Etienne-Savary, Lettres sur la Grèce faisant suite de celles sur l’ Égypte, Άμστερνταμ 1788, σσ. 92, 101, 106-107.

[8] Βλ. Μανουήλ Γεδεών, Προικόννησος, εκκλησιαστική παροικία, ναοί και μοναί, μητροπολίται και επίσκοποι, Κωνσταντινούπολη 1895 Κωνσταντίνος Ψάρρας, Ιστορία της Κούταλης, Πειραιάς 1987 Σαράντης Βασιλείου, «Η Κούταλη στα νεώτερα χρόνια», 11/11/2007, «Η Κούταλη της Προποντίδος», 10/11/2007, «Τα παστά, ο γάρος και η Κουταλιανή κουζίνα», 12/11/2007, «Το όνομα της Κούταλης», Σεπτέμβριος 1996. [ttp://koutaliana.blogspot.com/2007/11/blog-post]

[9] Γόνος της Κούταλης υπήρξε ο πολύς Μπαζίλ Ζαχάρωφ, καθώς και ο πασίγνωστος παλαιστής Κουταλιανός.

Απόσπασμα από το βιβλίο του, Μια υπονομευμένη Άνοιξη, στις ρίζες της οικονομικής εξάρτησης, Εναλλακτικές Εκδόσεις, 2013.

πηγή

Ναυτιλία: Ο νέος παγκόσµιος στόλος χτίζεται από Έλληνες

Της Αναστασίας Βαμβακά 

 

Έκρηξη των επενδύσεων από τους Έλληνες εφοπλιστές δείχνουν τα στοιχεία και για το 2024. Αν και η πλειονότητα των νέων ναυπηγήσεων αφορά πλοία µε συµβατικά καύσιµα, αισθητά αυξηµένες είναι και οι παραγγελίες για πλοία που χρησιµοποιούν εναλλακτικά καύσιµα, όπως υγροποιηµένο φυσικό αέριο, µεθανόλη, αµµωνία κ.λπ.
 

Σύµφωνα µε τον αµερικανικό νηογνώµονα ABS, o συνολικός στόλος παρουσιάζεται αυξηµένος κατά 102 πλοία σε σύγκριση µε τον Μάρτιο του 2023. Όλα δείχνουν πως αυτή η αυξητική τάση θα συνεχιστεί, λόγω της ανάγκης για ανανέωση του παγκόσµιου στόλου και της ζήτησης για πιο αποδοτικά πλοία, και επίσης πως η Ελλάδα θα παραµείνει παγκόσµια ναυτιλιακή δύναµη. 

 

Έξι χρόνια πριν από το πρώτο ορόσηµο για περιορισµό κατά 50% των εκποµπών διοξειδίου του άνθρακα το 2030, που έχει θέσει στόχο η Ευρωπαϊκή Ένωση, και δυόµισι δεκαετίες πριν από το 2050 –διάρκεια ζωής πολλών εκ των υπαρχόντων πλοίων του παγκόσµιου στόλου–, οπότε έχει τεθεί ως στόχος παγκοσµίως ο µηδενισµός των εκποµπών άνθρακα, η ναυτιλία ακόµη ψάχνει να βρει τον κύριο δρόµο που πρέπει να ακολουθήσει στις παραγγελίες πλοίων. Έως τώρα η ελληνική ναυτιλιακή κοινότητα έχει παραµείνει επιφυλακτική όσον αφορά την υιοθέτηση εναλλακτικών καυσίµων, που οφείλεται στους ενδοιασµούς που υπάρχουν ως προς το οικονοµικό βάρος των νέων καυσίµων και των αντίστοιχων µηχανών, σε συνδυασµό µε την επικινδυνότητα που συνεπάγεται η ασφαλής διαχείριση και χρήση τους. 

 

Ως αποτέλεσµα, παρ’ όλη την αύξηση των παραγγελιών πλοίων διπλού καυσίµου, ο αριθµός των νεότευκτων µε προδιαγραφή τη χρήση εναλλακτικών καυσίµων ως πρωτεύοντος καυσίµου ήταν µάλλον περιορισµένος.

 

Το 2023 σηµειώθηκε αύξηση 50% στις νέες παραγγελίες, που υποδηλώνει µια αυξανόµενη προτίµηση από τους Έλληνες πλοιοκτήτες για κατασκευή σύγχρονων πλοίων. Σύµφωνα µε τα τελευταία στοιχεία, οι Έλληνες βάλλουν κατά βούληση τα ναυπηγεία µε νέες παραγγελίες, που ανέρχονται συνολικά σε 373 πλοία. 

 

Σύµφωνα µε στοιχεία της βάσης δεδοµένων της VesselsValue, κατά το πρώτο τρίµηνο του 2024 καταγράφηκαν συµβόλαια µεταξύ πλοιοκτητών και ναυπηγείων για την κατασκευή 81 νεότευκτων πλοίων όλων σχεδόν των τύπων. Πολλές από αυτές τις παραγγελίες αφορούν και πλοία µε εναλλακτικά καύσιµα. 

 

Ο παγκόσµιος στόλος των πλοίων που δύνανται να χρησιµοποιούν υγροποιηµένο φυσικό αέριο ως καύσιµο (LNG) και ο οποίος βρίσκεται σε λειτουργία έχει υπερδιπλασιαστεί από το 2021, ενώ το ταχέως αυξανόµενο βιβλίο παραγγελιών των πλοίων µε χρήση µεθανόλης υποδηλώνει παρόµοια ανάπτυξη σε αυτό το τµήµα κατά την επόµενη πενταετία. Επίσης, ακόµα μία εξέλιξη που καταγράφεται είναι η ανάπτυξη από την αρχή του έτους του στόλου που χρησιµοποιεί ως καύσιµο αµµωνία, καθώς προστέθηκαν δύο νέες παραγγελίες τον Μάρτιο, επιπλέον τριών τον Ιανουάριο και τον Φεβρουάριο. 

 

Περισσότερα από 1.000 πλοία πλέουν ή θα πλέουν στις θάλασσες έχοντας ως καύσιµο το υγροποιηµένο φυσικό αέριο, εκ των οποίων 514 είναι υπό παραγγελία και 520 σε λειτουργία. 

 

Επίσης 226 πλοία χρησιµοποιούν ως καύσιµο υγραέριο (LPG), εκ των οποίων τα 119 είναι “στο νερό”. Ταυτόχρονα, καταγράφεται ένας στόλος 269 πλοίων µε καύσιµο µεθανόλη –236 νεότευκτα και 33 υπό ναυπήγηση– και 16 υπό παραγγελία πλοία µε καύσιµο αµµωνία. 

 

Πηγή: Forbes

πηγή

Πως εμπορικά πλοία μπορούν να αναβαθμίσουν το Πολεμικό Ναυτικό

Γράφει ο ΤΣΙΛΙΟΠΟΥΛΟΣ ΕΥΘΥΜΙΟΣ  

Οι Βρετανοί πρώτοι αξιοποίησαν εμπορικά πλοία για μεταφορά κοντέινερ σε πολεμικές επιχειρήσεις στον Πόλεμο των Φόκλαντς. Σήμερα, το Πολεμικό Ναυτικό πρέπει να εξετάσει την χρήση εμπορικών πλοίων για οπλικά συστήματα που μπορούν να λειτουργήσουν σε κοντέινερ.  

 

Τέτοια πλοία και συστήματα θα επιτρέψουν στο Πολεμικό Ναυτικό να αναπτύξει γρήγορα νέες τεχνολογίες, να επεκτείνει τη ναυτιλιακή βιομηχανική βάση, να αυξήσει τις τάξεις των έμπειρων ναυτικών και να αποκτήσει πρόσθετες ικανότητες σε περιόδους εθνικής ανάγκης. Τα πλοία κοντέινερ, καθώς και τα πλοία κοντέινερ με ικανότητες roll-on/roll-off (ConRo), θα επέτρεπαν στο Πολεμικό Ναυτικό να προμηθευτεί οικονομικά ικανό αριθμό σκαφών σε σύγκριση με τα τυπικά πολεμικά πλοία και να ανοίξει νέες προοπτικές για σειρά αποστολών.

 

Αυτά τα πλοία θα επέτρεπαν στα πολεμικά να εστιάσουν τις υψηλών προδιαγραφών δυνατότητές τους σε αποστολές υψίστης προτεραιότητας, ενώ θα αυξάνουν πολλές από τις δυνατότητές τους με υποστήριξη εμπορικών πλοίων. Τα πλοία κοντέινερ μπορούν να λειτουργήσουν ως πολλαπλασιαστές ισχύος και να διατηρήσουν σημαντικό βαθμό αρθρωτής ικανότητας σε μια εποχή που η συμβατική δομή της ναυτικής δύναμης υστερεί σε μια ταχέως εξελισσόμενη κατάσταση. 

 

Επειδή ακόμη και ένα μεγάλο πολεμικό πλοίο είναι μικρό κλάσμα σε χωρητικότητα ενός πλοίου μεταφοράς κοντέινερ, το τελευταίο αφήνει αρκετό χώρο για άλλα συστήματα και αντικείμενα που δεν είναι άμεσα απαραίτητα (αναλώσιμα, καύσιμα, κλπ) και μάλιστα σε προσιτές τιμές. Τα εμπορικά πλοία δεν περιορίζονται από βάρος όπως τα πολεμικά, δεδομένων δε των βαθιών αμπαριών κάτω από το κατάστρωμα, του πρόσθετου χώρου μεταξύ των κοντέινερ και της δυνατότητας στοίβαξής τους, ο πραγματικός ωφέλιμος χώρος είναι ακόμη μεγαλύτερος.

 

Δυνατότητες μεταφοράς 

 

Η χρήση εμπορικών πλοίων για τη μεταφορά όπλων, αισθητήρων και άλλων πολεμικών φορτίων παρέχει μοναδικές δυνατότητες. Οι αποκαλούμενες μονάδες “drop-in”, με ενσωματωμένα ανοιγόμενες καταπακτές, μπορούν να αντικαταστήσουν τα τυπικά καλύμματα κοντέινερ και να επιτρέψουν σ’ αυτά τα πλοία να μεταφέρουν κελιά κάθετης εκτόξευσης-VLS MK41. Συστήματα εκτοξευτών στο κατάστρωμα για αντιπλοϊκούς πυραύλους θα μπορούσαν να τοποθετηθούν χρησιμοποιώντας τυπικές διεπαφές. Ομοίως, θα μπορούσαν να αναπτυχθούν πυροβόλα, εξοπλισμός ναρκοθέτησης και άλλα οπλικά συστήματα. Η ύπαρξη μεγάλης επίπεδης επιφάνειας επιτρέπει την εκτόξευση συμβατικών χερσαίων συστημάτων από το κατάστρωμα, όπως πυραυλικά συστήματα πυροβολικού και αντιαεροπορικά πυραυλικά συστήματα. 

 

Ισχύς και ψύξη μπορούν να παρέχονται από τις ενσωματωμένες διεπαφές. Περαιτέρω αύξηση αυτών των χαρακτηριστικών θα μπορούσε να παρέχεται ανάλογα με τις ανάγκες από γεννήτριες σε κοντέινερ και μονάδες ψύξης που θα τοποθετούνται κοντά στα συστήματα που τις απαιτούν. Τέτοιες μονάδες είναι άμεσα διαθέσιμες στο εμπόριο. Όπου τα συστήματα απαιτούν ιδιαίτερη ισχύ ή τάση, θα ενσωματώνεται ειδικός εξοπλισμός διεπαφής. 

 

Εκτός από οπλικά συστήματα, θα μπορούσαν να τοποθετηθούν όλα τα εξαρτήματα που κατασκευάστηκαν με συμβατές διεπαφές. Μια προφανής επιλογή θα ήταν αισθητήρες, όπως κινητά ραντάρ. Με διαθέσιμα μεγάλα αμπάρια και την τυπικά μεγάλη χωρητικότητα δεξαμενών των εμπορικών πλοίων, θα μπορούσε επίσης να μεταφερθεί εξοπλισμός ανεφοδιασμού εν πλω, και τα πλοία θα αύξαναν τις δυνατότητες των πλοίων επιμελητείας. Υπάρχουν επίσης πλοία μεταφοράς κοντέινερ με ενσωματωμένους γερανούς (geared container ships), για να επιτρέπεται η αυτοεκφόρτωση ή να διευκολυνθεί το εμπορικό πλοίο ως μέσο ανεφοδιασμού εν πλω πολεμικών πλοίων.

 

Μπορούν επίσης να είναι μητρικά πλοία για εναέρια και θαλάσσια drones με ειδικά σχεδιασμένα κοντέινερ που επιτρέπουν την ανάπτυξη μεγάλου αριθμού μικρών drones. Τα εσωτερικά αμπάρια θα παρείχαν περισσότερο χώρο για καύσιμα, ενώ μπορεί το κατάστρωμα να φιλοξενεί οπλισμό, αισθητήρες, αντίμετρα, κλπ. Αυτά τα πλοία θα μπορούσαν να χρησιμεύσουν ως πλοία υποστήριξης/ανεφοδιασμού στη θάλασσα και ως κόμβοι διοίκησης για μεγαλύτερα μη επανδρωμένα υποβρύχια σκάφη (LUSV και MUSV). 

 

Συμπλήρωμα στο Πολεμικό Ναυτικό 

 

Τέτοια πλοία μπορούν να συμβάλουν στην εξαπάτηση του αντιπάλου. Η χρήση αεροφύλλων (chaff), φωτοβολίδων, διανομέων δολωμάτων και ανακλαστήρων ραντάρ μπορεί όχι μόνο να μειώσει την πιθανότητα πλήγματος, αλλά και για να μπερδέψει τις αντίπαλες προσπάθειες ανίχνευσης, περιπλέκοντας τον χώρο μάχης με περισσότερα ίχνη. Τα πολεμικά πλοία τοποθετούν συνήθως λίγους διανομείς δολωμάτων. Και ένα μόνο κοντέινερ που αναπτύσσει πολυάριθμα δολώματα μπορεί να κάνει σημαντική διαφορά στη διαμόρφωση του ηλεκτρομαγνητικού αποτυπώματος μιας δύναμης. 

 

Τα πλοία μεταφοράς κοντέινερ δεν είναι υψηλής βιωσιμότητας και δεν αντικαθιστούν πολεμικά πλοία. Δεν είναι κατάλληλα για ανεξάρτητες επιχειρήσεις σε περιβάλλοντα υψηλής απειλής και δεν μπορούν να συμβαδίσουν με στόλους που εκτελούν γρήγορες διελεύσεις, άρα σχηματισμούς που δίνουν προτεραιότητα στη συνεχή μέγιστη ταχύτητα. Αντίθετα, τα πλοία κοντέινερ θα χρησιμοποιούνται σε συνεννόηση με τον πολεμικό στόλο, συχνά πιο πίσω, ή με τρόπους που ελαχιστοποιούν την πιθανότητα εμπλοκής τους.

 

Αυτά τα πλοία μπορούν επίσης να παρέχουν υποστήριξη σε δυνάμεις που επιχειρούν σε παρακείμενες περιοχές υψηλότερης απειλής, όπου αυτές οι δυνάμεις θα μπορούσαν να μεταβιβάσουν τις πληροφορίες και την στόχευση σε πλοία μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων για να αξιοποιήσουν τα πυρά μεγάλης εμβέλειας, που δυνητικά θα φέρουν. Το εμπορικό πλοίο δεν μπορεί να πολεμήσει μετά από πλήγμα από αντιπλοϊκό πύραυλο ή τορπίλες. 

 

Ωστόσο, η τεράστια μάζα του παρέχει ανθεκτικότητα ακόμη και χωρίς συστήματα περιορισμού κραδασμών και ικανότητας ελέγχου ζημιών ενός πολεμικού πλοίου. Αυτό θα ίσχυε ιδιαίτερα εάν ο χώρος αποθήκευσης (πέραν όποιου εξοπλισμού αποστολής) ήταν γεμάτος με άδεια κοντέινερ. Το τεράστιο μέγεθος του πλοίου από μόνο του παρέχει ένα βαθμό ανθεκτικότητας, ειδικά έναντι πυραύλων με μικρότερες κεφαλές, όπως ο τουρκικός Atmaca (220 κιλά). Αυτοί οι πύραυλοι έχουν αποδειχθεί αποτελεσματικοί εναντίον μικρών πολεμικών πλοίων. 

 

Η ευέλικτη διαμόρφωση των πλοίων μεταφοράς κοντέινερ περιπλέκει την ικανότητα προηγμένων πυραύλων να χρησιμοποιούν την ικανότητα επιλογής του σημείου που θα πλήξουν, κάτι που είναι εύκολο έναντι πολεμικών πλοίων όπου είναι σταθερές οι θέσεις των πυροβόλων και των εκτοξευτών. Ακόμη και αν δεχθεί πλήγμα το εμπορικό πλοίο μπορεί να αποτραπεί η ολική απώλεια και να διασωθούν οπλικά συστήματα. Όπλα που στοχεύουν σε ναυτικούς σχηματισμούς που συμπεριλαμβάνουν πλοία κοντέινερ έλκονται προς τα μεγαλύτερα πλοία, γεγονός που ενισχύει την επιβίωσης των πολεμικών πλοίων. 

 

Τρόποι απόκτησης 

 

Η προμήθεια πλοίων μεταφοράς κοντέινερ δεν είναι εναλλακτική λύση στην αγορά πολεμικών. Η εξισορρόπηση των πόρων απαιτήσει μία ισορροπία, καθώς ο προϋπολογισμός του Πολεμικού Ναυτικού είναι ορισμένος. Τα εμπορικά πλοία μπορούν να αγοραστούν από υπάρχον στοκ σε τιμές ευκαιρίας και να προσαρμοστούν. Τα δε κοντέινερ ειδικών αποστολών μπορούν να συμβάλλουν στην ανάπτυξη της εγχώριας ναυπηγοεπισκευαστικής βιομηχανίας.

 

Κοντέινερ αποστολών υπάρχουν, αλλά δεν διατίθενται στο εμπόριο. Υπάρχουν, όμως, συστήματα για χερσαία χρήση τα οποία μπορούν να χωρέσουν σε τροποποιημένα κοντέινερ. Μια πυροβολαρχία Exocet άνετα μπαίνει σε μια τέτοια συστοιχία κοντέινερ. Οι σχετικά μικρές προκλήσεις είναι η διασυνδεσιμότητα και η παροχή ενέργειας και ψύξης. Η μετάδοση πληροφοριών στόχευσης είναι η μεγαλύτερη πρόκληση. 

 

Με περίπου 500 εκατ. ευρώ, το Πολεμικό Ναυτικό μπορεί να παραγγείλει δύο πλοία μεταφοράς κοντέινερ ετησίως, χωρίς να υπολογίζεται το κόστος των κοντέινερ αποστολής. Με πολύ λιγότερο κόστος μετατρέπεις υπάρχον σκαρί, αλλά δεν επιτυγχάνεις ομοιομορφία. Δεδομένου ότι το πρόγραμμα θα χρησιμοποιούσε έναν απλό εμπορικό σχεδιασμό και θα αξιοποιούσε τα βιομηχανικά πρότυπα, θα μπορούσε να κατασκευάζεται σε διάφορα ναυπηγεία. Φυσικά, εξαρτήματα όπως οι κινητήρες και οι γεννήτριες θα ήταν καλό να είναι κοινά.

 

Το Πολεμικό Ναυτικό μπορεί να αγοράσει ή μισθώσει μεταχειρισμένα πλοία κοντέινερ για να ξεκινήσει αμέσως η εκπαίδευση και ο πειραματισμός, ενώ το πιθανό πρόγραμμα ναυπήγησης θα ήταν σε εξέλιξη. Τέτοιες παραγγελίες θα παρείχαν σταθερότητα της ναυπηγοεπισκευαστικής βιομηχανίας, χαμηλότερο κόστος ανά μονάδα και δυνητικά θα προσελκύσει πρόσθετες παραγγελίες από την εμπορική ναυτιλία, καθώς μειώνεται το κόστος και βελτιώνεται η τεχνογνωσία. 

 

Καθώς οι δυνατότητες αναβαθμίζονται, ανταλλάσσονται με νέα συστήματα ή καθίστανται απαρχαιωμένες, δεν θα απαιτούνταν να τεθεί εκτός λειτουργίας το ίδιο το πλοίο. Παλαιότερα συστήματα, όπως 30 ετών MK41 VLS ή ένα ραντάρ 10 ετών ίσως να μην είναι χρήσιμο σε νεότευκτο πολεμικό πλοίο. Ο βραχυπρόθεσμος χαρακτήρας της εγκατάστασης αρθρωτών συστημάτων σε πλοία κοντέινερ θα επέτρεπε την εξαγωγή της μέγιστης διάρκειας ζωής από τα αρθρωτά συστήματα, ανεξάρτητα από τα σκάφη στα οποία είναι εγκατεστημένα. 

 

Θέματα προσωπικού 

 

Υπάρχουν διάφορες συνταγές για το πως το Πολεμικό Ναυτικό μπορεί να διαχειριστεί τέτοια πλοία. Η πρώτη λύση είναι να τα διαχειρίζεται, όπως τα τρέχοντα βοηθητικά. Μπορεί να φέρουν ή όχι όπλα, αλλά μπορούν να φορτωθούν τέτοια συστήματα όταν είναι επιθυμητό για επιχειρήσεις ή ασκήσεις. Επίσης μπορούν να εγκατασταθούν σ’ αυτά ευαίσθητα συστήματα C4I. Υπάρχει και η λύση να χρησιμοποιούνται σε ρόλο εφεδρείας όπου τα πλοία κοντέινερ θα φέρουν ελληνική σημαία και θα λειτουργούν εμπορικά. Η εταιρεία εκμεταλλεύσεως μπορεί να τα διαχειρίζεται με έκπτωση, αλλά με συμφωνία να παρασχεθούν στο Πολεμικό Ναυτικό σε περίπτωση εθνικής ανάγκης και σε ασκήσεις. 

 

Πρόβλημα είναι η προέλευση του πληρώματος. Τέτοια πλοία δεν μπορούν να επανδρώνονται από ξένους. Πρέπει να παρέχονται κίνητρα προσέλκυσης αποκλειστικά ελληνικών πληρωμάτων. Υπάρχουν νομικά θέματα, αλλά όχι δισεπίλυτα, όπως έχει δείξει το Αμερικανικό Ναυτικό. Όταν το πλοίο λειτουργεί ως εμπορικό θα έχει ελληνικό πλήρωμα. Όταν θα το αναλαμβάνει το Πολεμικό Ναυτικό θα χρησιμοποιούνται Έλληνες ναύτες και εν ενεργεία προσωπικό του Πολεμικού Ναυτικού. Οι ειδικοί για χρήση αισθητήρων και οπλικών συστημάτων θα είναι συνδεδεμένοι με τα αποθηκευμένα σε βάσεις ειδικά κοντέινερ κι όχι με το πλοίο. 

 

Σκοπός του Πολεμικού Ναυτικού με την ένταξη πλοία κοντέινερ είναι να προσθέσει χωρητικότητα όπλων και βελτιωμένη ευελιξία. Θα παρέχουν άμεση υποστήριξη αποστολών, υλικοτεχνική υποστήριξης μάχης και ταχύτερες δοκιμές νέων συστημάτων. Δεδομένης της φύσης αυτών των πλοίων, η επίτευξη κατάλληλης ισορροπίας θα βρεθεί μέσω ανάλυσης και ασκήσεων. Αυτά τα πλοία, όμως, σίγουρα θα βελτίωναν και το αξιόμαχο του στόλου και την εγχώρια ναυπηγική ικανότητα.

 

πηγή

Όλα τα μάτια εντός και εκτός Ελλάδας στο anti – drone σύστημα της φρεγάτας Ψαρά

Η φρεγάτα Ψαρά πλέει προς αντικατάστασης της φρεγάτας Ύδρα στην Ερυθρά Θάλασσα, με τα μάτια όλων εντός και… εκτός Ελλάδας να στρέφονται στο νέο anti – drone σύστημα που διαθέτει το ελληνικό πολεμικό πλοίο.

Πρόκειται για anti – drone ασπίδα που έχει κατασκευαστεί στην ΕΑΒ από Έλληνες επιστήμονες που μάλιστα άφησε άριστες εντυπώσεις στα δοκιμαστικά πριν από λίγο καιρό.

Ήταν δε τόσο ενθαρρυντικά τα αποτελέσματα που υπάρχει σοβαρή σκέψη το anti – drone αυτό σύστημα να μπει και σε άλλα πλοία του Πολεμικού Ναυτικού.

 

Το… βλέμμα στο ελληνικό anti – drone θα είναι στραμμένο και από παράγοντες εκτός Ελλάδας, οι οποίοι πάντα παρακολουθούν με ενδιαφέρον το τι συμβαίνει στην περιοχή. 

 

GeoStratigika

Ενα ανώνυμο πυροβόλο στον Ναύσταθμο Σαλαμίνος αποκτά ταυτότητα

Γράφει ο Λεωνίδας Τσιαντούλας
 

Η περιοχή του Ναυστάθμου Σαλαμίνας είναι ένας χώρος με πολλά κρυμμένα ιστορικά κειμήλια, που περιμένουν κάποια συγκυρία για να έρθουν στο φως. Πριν λίγα χρόνια ταυτοποιήθηκαν τμήματα από τα πλοία “Καρτερία” και “Επιχείρησις” ενταγμένα σε κτίρια του Ναυστάθμου. Επίσης πριν λίγα χρόνια εντοπίστηκαν στον θαλάσσιο χώρο του στενού Ναυστάθμου – Αμφιάλης υπολείμματα από το “τιμητικά βυθισθέν” μπρίκι Άρης, του οποίου, μάλιστα, ο ιστός δεσπόζει και σήμερα στο κτίριο της Κίνησης Λιμένος υποστηριζόμενος από 6 σωλήνες που κατά πάσα πιθανότητα προέρχονται και αυτοί από το “Καρτερία”. Σήμερα θα σας μιλήσω για μια ακόμα ανακάλυψη που νομίζω ότι πρέπει να αξιοποιηθεί από το Πολεμικό Ναυτικό με την τιμή και τον σεβασμό που της αξίζει.
 

Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Η αρχή είναι η χρονική περίοδος 1911-12 που στα ναυπηγεία Vulkan AG στο Στετίνο (που βρίσκεται στη σημερινή Πολωνία) ναυπηγούνται τα γερμανικά τορπιλοβόλα κλάσης V1. Ήταν 6 στον αριθμό και αριθμήθηκαν από V1 έως V6. Η Ελλάδα τότε προετοιμαζόταν για την νέα και όπως φαινόταν αναπόφευκτη σύγκρουση με την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Στο πλαίσιο της τεράστιας προσπάθειας για ταχεία ενίσχυση του Εθνικού Στόλου έγινε χρήση ακόμα και της συγγένειας της πριγκίπισσας Σοφίας (συζύγου του τότε διαδόχου Κωνσταντίνου) με τον Κάιζερ Γουλιέλμο (ήταν αδελφή του) με αποτέλεσμα να δεχθεί η γερμανική πλευρά να αγοράσουμε τα σχεδόν έτοιμα V5 και V6, τα οποία ονομάστηκαν “Νέα Γενεά” και “Κεραυνός”. Η ασυνήθιστη ονομασία του πρώτου οφείλεται στον ποιητή Σπύρο Ματσούκα, ο οποίος αφού με εράνους κατάφερε να συγκεντρώσει το μεγαλύτερο ποσό για την αγορά του έγινε και ονοματοδότης του. 

 

Τορπιλοβόλο κλάσης V1 

 

Λόγω του ότι ο Α’ Βαλκανικός Πόλεμος κηρύχθηκε πριν την επίσημη παράδοση των σκαφών στην ελληνική πλευρά, αυτά σχεδόν “απήχθησαν” από τα ελληνικά πληρώματα και κατέπλευσαν εσπευσμένα στο Αιγαίο όπου ενώθηκαν με τον Ελληνικό Στόλο στις 8 Δεκεμβρίου 1912, την ημέρα που άρχιζε η επιχείρηση απελευθέρωσης της Λέσβου. Τα πλοία αυτά, που αν και τορπιλοβόλα στον Ελληνικό Στόλο χαρακτηρίστηκαν ως αντιτορπιλικά , πήραν ενεργό μέρος στις πολεμικές επιχειρήσεις του Α’ και Β’ Βαλκανικού Πολέμου στο Ανατολικό Αιγαίο παρά τα σοβαρά λειτουργικά τους προβλήματα. Τα προβλήματα κυρίως οφείλονταν στο ότι ήταν τα πρώτα ελληνικά πλοία που κινούνταν με ατμοστρόβιλους, τεχνολογία εντελώς νέα εκείνη την εποχή για πλοία αυτού του μικρού μεγέθους. Διέθεταν από 3 λέβητες άνθρακα και από 1 λέβητα πετρελαίου οι οποίοι τροφοδοτούσαν 2 ατμοστρόβιλους συνολικής ισχύος 17.000 shp. Aυτοί θεωρητικά έδιναν μεγίστη ταχύτητα 32 κόμβους. Η πραγματικότητα, όμως δεν ήταν τόσο ρόδινη, αφού οι βλάβες έπεφταν βροχή. 

 

Λόγω της καθυστερημένης εισόδου της Ελλάδας στο πλευρό της Τριπλής Συμμαχίας στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο τα 2 πλοία κατασχέθηκαν από τους Συμμάχους τον Οκτώβριο του 1916 και χρησιμοποιήθηκαν ως περιπολικά από το Γαλλικό Ναυτικό μέχρι το 1918 που επιστράφηκαν στον Ελληνικό Στόλο. Αφού ύψωσαν ξανά την ελληνική σημαία τα πλοία εκτέλεσαν επιχειρησιακές αποστολές στο Αιγαίο (και όχι μόνο, αφού το “Κεραυνός” κατέπλευσε στην Κωνσταντινούπολη από όπου επιχείρησε για ένα διάστημα στην περιοχή της Σεβαστούπολης σε συνεργασία με το “Κιλκίς”). Και τα 2 πλοία παροπλιστήκαν μετά τη λήξη του Πολέμου εξαιτίας της μεγάλης δυσχέρειας στη συντήρηση τους. Το “Νέα Γενεά” πωλήθηκε για σκραπ το 1921, ενώ το “Κεραυνός” αποδείχτηκε επτάψυχο, αφού μετά την εκποίηση του το 1924 μετατράπηκε σε φορτηγίδα. Μάλιστα τα στοιχεία λένε ότι το 1933 μετονομάστηκε σε “Άρης”και το 1960 σε “Αλέξανδρος”. Τα ίχνη του εντοπίζονται για τελευταία φορά το 1984 που καταγράφεται η πώλησή του αλλά δεν είναι γνωστό το τι απέγινε το ιστορικό πλοίο, αφού δεν καταχωρήθηκε ποτέ στο νηολόγιο η διαγραφή του. 

 

Πυροβόλο Κrupp 8,8 cm σε Γερμανικό τορπιλοβόλο 

 

Αλλά για να έρθουμε στο κυρίως θέμα μας, τα 2 αυτά πλοία ήταν εξοπλισμένα (εκτός των τορπιλοσωλήνων) με πυροβόλα Krupp 8,8 cm (4 κάθε πλοίο). Μετά τον παροπλισμό τους τα πυροβόλα αποθηκεύτηκαν και λίγα χρόνια μετά, την περίοδο 1926-28 (περίοδος σημαντικών μετασκευών – εκσυγχρονισμών σε πλοία του Ναυτικού χάρη στον Ναύαρχο Χατζηκυριάκο που διετέλεσε τότε Υπουργός Ναυτικών), τοποθετήθηκαν στα παρακάτω πλοία: 

 

α. Τα 4 πυροβόλα από το “Νέα Γενεά” τοποθετήθηκαν από 2 στα Αντιτορπιλικά “Ασπίς” και “Νίκη” αντικαθιστώντας τα πυροβόλα Hotchkiss που μέχρι τότε διέθεταν (τότε άλλαξε ο χαρακτηρισμός τους από αντιτορπιλικά σε τορπιλοβόλα). 

 

β. Τα 4 πυροβόλα από το “Κεραυνός” τοποθετήθηκαν από 2 στα Αντιτορπιλικά “Σφενδόνη” και “Θύελλα” αντικαθιστώντας τα πυροβόλα Hotchkiss που μέχρι τότε διέθεταν (τότε άλλαξε ο χαρακτηρισμός τους από αντιτορπιλικά σε τορπιλοβόλα). 

 

Εκτός από το “Θύελλα”, που βυθίστηκε στη Βουλιαγμένη τον Απρίλιο του 1941 μετά από γερμανική αεροπορική επιδρομή, τα “Ασπίς”, “Νίκη” και “Σφενδόνη”, παρά την παλαιότητα τους, ακολούθησαν τον Στόλο μας στη Μέση Ανατολή και επέστρεψαν στην Ελλάδα το 1944 με την απελευθέρωση, για να παροπλιστούν το 1945. 

 

Και τώρα ερχόμαστε στο σήμερα: Στην είσοδο του Διοικητηρίου του Ναυστάθμου Σαλαμίνας συναντάμε ως διακοσμητικό στοιχείο (σύνηθες στις Υπηρεσίες του ναυτικού) 2 παλιά ναυτικά πυροβόλα σε αρκετά καλή κατάσταση. 

 

Αν προσέξει κανείς καλύτερα θα δει επάνω στα πυροβόλα 2 ενσωματωμένες μπρούτζινες πινακίδες, πολύ αποκαλυπτικές για την ταυτότητά τους, οι οποίες αναγράφουν τα ακόλουθα: 

 

FRIED. KRUPP 

AG 

ESSEN A/R.Nr.1216 

 

και 

8,8cm Tbts.L. 

 

Από αυτές προκύπτει ότι έχουμε να κάνουμε με πυροβόλο διαμετρήματος 8,8 cm κατασκευασμένο από την εταιρεία Friedrich Krupp AG που εδρεύει στο Essen. Ο αριθμός παραγωγής του αντικειμένου είναι 1216. Τα αρχικά Tbts.L., σύμφωνα με την Γερμανική τυποποίηση, αντιστοιχούν στον χαρακτηρισμό Torpedoboots-Lafette, που έφεραν τα γερμανικά πυροβόλα που τοποθετούνταν σε τορπιλοβόλα. 

 

Είναι γνωστό ότι τα μόνα πυροβόλα Krupp 8,8 που υπηρέτησαν στο Ναυτικό μας ήταν εκείνα που τοποθετήθηκαν στα “Νέα Γενεά” και “Κεραυνός” από κατασκευής τους. Οι ατμοημιολίες “Αφρόεσσα”, “Πανόπη”, “Σφενδόνη” και “Πληξαύρα” του τέλους του 19ου αιώνα είχαν μεν από ένα πυροβόλο Krupp αλλά αυτά ήταν διαμέτρου 8,7 και όχι 8,8 cm. 

 

Ως τελευταίο αλλά εξίσου σημαντικό στοιχείο για την ταυτοποίηση των πυροβόλων επικαλούμαι μια πολύ σπάνια φωτογραφία που εικονίζει τον Υποπλοίαρχο Γ. Μπούμπουλη επί του “Νέα Γενεά” να ακουμπά σε ένα από αυτά τα πυροβόλα, τα χαρακτηριστικά του οποίου φαίνονται ευκρινέστατα. 

 

Από τα παραπάνω γίνεται φανερό ότι έχουμε να κάνουμε με 2 (ίσως τα μοναδικά σωζόμενα) από τα 8 συνολικά περίφημα πυροβόλα Κrupp 8,8 cm των αντιτορπιλικών “Νέα Γενεά” και “Κεραυνός”. Πρόκειται για πυροβόλα που μέσα από διάφορα ιστορικά πλοία υποστήριξαν τον Ελληνικό Στόλο σε όλο το πρώτο μισό του 20ου αιώνα πολεμώντας σε 2 Βαλκανικούς Πολέμους, μια Μικρασιατική Εκστρατεία και 2 Παγκόσμιους Πολέμους! Δεν το λες και λίγο. 

 

ΠΗΓΗ: Navalhistory.gr

πηγή 

Μεγάλη Ἑβδομάδα 1941 «Ἡ Ἑβδομάδα τῶν Παθῶν καί τῆς Σωτηρίας τοῦ Θ/Κ «Ἀβέρωφ»»

Γράφει ο Νικόλαος Παπανικολόπουλος,
Ὑποναύαρχος Λ.Σ. (ἐ.ἀ.) 

 

Ἡ κήρυξη τοῦ πολέμου τό 1940, βρῆκε τό θρυλικό Θ/Κ «Ἀβέρωφ» στόν Ναύσταθμο, μέ περιορισμένη ἐπιχειρησιακή ἱκανότητα. Μετά τόν βομβαρδισμό τοῦ Ναύσταθμου, τήν 1η Νοεμβρίου 1940, μεθόρμισε στόν κόλπο τῆς Ἐλευσίνας. Τίς δύσκολες μέρες τοῦ Ἀπριλίου τοῦ 1941, μέ τήν εἰσβολή τῶν Γερμανῶν, γιά τό Θ/Κ «Ἀβέρωφ», κυκλοφοροῦσαν φῆμες περί ἐγκατάλειψής του ἤ αὐτοβύθισής του.
 

Τό Σάββατο τοῦ Λαζάρου (12/04/1941) δόθηκε διαταγή νά ἐκκενωθεῖ.

Τήν ἑπομένη μέρα, Κυριακή τῶν Βαΐων, ἀποφασίστηκε ἡ ἐκ νέου λειτουργία του.

Τό ἀπόγευμα τῆς Μεγάλης Δευτέρας καί πάλι ἦταν ὅλα ἕτοιμα. Ὅμως, τή Μεγάλη Τέταρτη ἀνακοινώθηκε ἡ ἀναβολή τοῦ ἀπόπλου τῆς νηοπομπῆς στήν ὁποία θά συμμετεῖχε καί τό «Ἀβέρωφ».

 

Ὁρισμένοι ἀξιωματικοί καί μέλη τοῦ πληρώματος δέν μποροῦσαν νά ἀνεχτοῦν νά τό βυθίσουν ἤ νά τό ἐγκαταλείψουν καί ἀποφάσισαν ἀνεξάρτητα ἀπό διαταγή τοῦ Γ.Ε.Ν. νά ἀποπλεύσουν γιά τήν Κρήτη.

 

Ἔτσι, ξέσπασε βίαιη κίνηση τοῦ πληρώματος μέ αἴτημα τόν ἄμεσο ἀπόπλου του. 

 

Πρωταγωνιστικό ρόλο ἔπαιξε ὁ ‒τελευταῖος‒ ἱερέας του, Ἀρχιμανδρίτης Διονύσιος Παπανικολόπουλος (Σαλμενίκο Ἀχαΐας 1888 – Ἔδεσσα 1968) μετέπειτα Μητροπολίτης Ἱερισσοῦ, Ἁγίου Ὄρους καί Ἀρδαμερίου (1944-1951) καί Μητροπολίτης Ἐδέσσης καί Πέλλης (25/09/1951 ἕως 24/01/1967).

 

Ἦταν ὁ ἴδιος στρατιωτικός ἱερέας πού, ὡς νεαρός κληρικός, εἶχε πρωταγωνιστήσει καί στήν ἐξύψωση τοῦ πατριωτικοῦ φρονήματος τῶν ἀνδρῶν τοῦ ἡρωικοῦ 9ου Συντάγματος Καλαμάτας, τῆς Δ΄ Μεραρχίας Πελοποννήσου, στή μάχη τῶν Γιαννιτσῶν (19 καί 20/10/1912) πού ἄνοιξε τόν δρόμο γιά τήν ἀπελευθέρωση τῆς Θεσσαλονίκης.

 

Ἦταν ὁ ἴδιος στρατιωτικός ἱερέας πού καί στόν Β΄ Βαλκανικό πόλεμο εἶχε ἀξιοζήλευτη δράση στίς μάχες τοῦ Μπέλες, Κρέσνας, Τζουμαγιᾶς καί στήν πολύνεκρη μάχη τοῦ Κιλκίς, ὅπου τραυματίστηκε ἀπό θραῦσμα ὀβίδας στό κεφάλι. 

 

Ἦταν Μεγάλη Πέμπτη (17/04/1941).

Λίγο πρίν βραδιάσει, κάλεσε γύρω του τό πλήρωμα τοῦ καραβιοῦ. Τό Ἐκκλησάκι τοῦ Ἁγίου Νικολάου στό κατάστρωμα τοῦ πλοίου ἦταν ἕτοιμο γιά τήν Ἱερά Ἀκολουθία τῶν Παθῶν. Τά μάτια του ἦταν βουρκωμένα.

 

Γενική συγκίνηση σέ ὅλο τό πλήρωμα. Τότε τούς εἶπε: «Παιδιά, θέλουν νά μᾶς βουλιάξουν τό θρυλικό μας καράβι. Τό βαστάει ἡ ψυχή σας νά ἔχει τέτοιο τέλος τό πιό δοξασμένο καράβι μας; Θά μᾶς καταριοῦνται ἀπό τόν οὐρανό οἱ ψυχές τῶν ἡρώων μας ναυτικῶν, τοῦ Μιαούλη, τοῦ Κανάρη, τοῦ Κουντουριώτη καί ἄλλων. Τί λέτε;». 

 

Οἱ ναῦτες καί οἱ ἀξιωματικοί, ὅσοι εἶχαν ἀπομείνει, σκέφτηκαν λίγο καί ἔπειτα μέ μιά φωνή εἶπαν «Παπά, θά κάνουμε ὅ,τι μᾶς πεῖς». 

 

Ὁ ἱερέας συνέχισε. «Πρέπει νά πάρουμε τόν Ἀβέρωφ καί νά φύγουμε. Πρέπει νά σώσουμε τήν τιμή του». 

 

«Σύμφωνοι όλοι», φώναξε τό πλήρωμα. 

Καί ὁ ἱερέας τούς ἀποκάλυψε τί τοῦ συνέβη: «Εἶδα σήμερα ὅραμα, παιδιά!!!

Ἕνας γέρος ἀσπρομάλλης παρουσιάσθηκε ἐμπρός μου. “Εἶμαι ὁ Ἅγιος Νικόλαος Μεγάλη Ἑβδομάδα 1941. Ἡ Ἑβδομάδα τῶν Παθῶν καί τῆς Σωτηρίας τοῦ Θ/Κ «Ἀβέρωφ» καί ἦρθα νά σοῦ πῶ ὅτι θά εἶμαι μαζί σας”». 

 

Οἱ ναῦτες ἀνατριχιασμένοι ἔκαναν τόν Σταυρό τους καί φώναξαν: « Ὁ Θεός μαζί μας». Ἔτρεξαν ὅλοι νά ἑτοιμάσουν τό καράβι. Τελείωσε ἡ Ἀκολουθία τῶν Παθῶν τοῦ Κυρίου καί ὁ ἱερέας πέρασε τόν Ἐσταυρωμένο ἀπό ὅλα τά διαμερίσματα τοῦ πλοίου, τίς ἀποθῆκες τῶν πυρομαχικῶν, τά κανόνια, τούς πύργους καί, τέλος, τόν στερέωσε στόν πύργο τῆς πρώρας φωνάζοντας μέ ὅλη του τή δύναμη: «Παιδιά μου, ἔχουμε κυβερνήτη τόν ἴδιο τόν Χριστό»!

 

Τό «Ἀβέρωφ» ἀπέπλευσε μέ Κυβερνήτη τόν ἴδιο τόν Χριστό, ἐμψυχωτή τόν ἱερέα του, καπετάνιο τόν ἀξιωματικό Πυροβολικοῦ (!!!) Πλωτάρχη Πότη Δαμηλάτη, πλήρωμα μέ ὑψηλό ἠθικό καί σέ πλήρη συσκότιση.

 

Πέρασαν τόν δίαυλο τοῦ Ναυστάθμου, τό φράγμα τῆς Ψυτάλλειας καί συνέχισαν πρός τίς Φλέβες. Ἐκεῖ, ἔφθασε μιά βενζινάκατος μέ τόν κανονικό κυβερνήτη, Πλοίαρχο Ἰωάννη Βλαχόπουλο. Κάτω ἀπό αὐτές τίς συνθῆκες στάλθηκε στό «Ἀβέρωφ» καί τό σῆμα τοῦ Α/ΓΕΝ, πού ἔγραφε: « Ὁ Θεός μαζί σας. Συνεννοοῦμαι μέ συμμάχους διά πλοῦν σας.»

 

Τό θρυλικό «Ἀβέρωφ» ἔπλευσε πρός τίς ἀκτές τῆς Ἀρκαδίας. Ἐκεῖ, γιά νά ἀποφύγει τόν βομβαρδισμό τῶν ἀεροπλάνων, ζύγωσε ὅσο πιό κοντά στά πανύψηλα καί ἀπότομα ὄρη τῆς Κυνουρίας καί πέρασε ὅλη τήν ἡμέρα, χωρίς νά τό ἀνακαλύψουν τά ἀεροπλάνα τῶν Γερμανῶν. 

 

Μεγάλη Παρασκευή, μόλις νύχτωσε, ξεκίνησαν γιά τήν Κρήτη. Ὁ ἱερέας, «ἐν πλῷ», ἔψαλλε τήν Ἀκολουθία τοῦ Ἐπιταφίου, τόν ὁποῖο περιέφερε σέ ὅλο τό πλοῖο. 

 

Μεγάλο Σάββατο, ξημερώθηκαν στό λιμάνι τῆς Σούδας. Παντοῦ ἐρημιά, συντρίμμια καί ναυάγια ἀπό τίς ἀεροπορικές ἐπιδρομές. Ὅλοι ἀνέμεναν τήν τελετή τῆς Ἀνάστασης ‒καί συμβολικά‒ καί τήν ἀνάσταση τῆς σκλαβωμένης πατρίδας. 

 

Κυριακή τοῦ Πάσχα (20/04/1941) ὅλοι μαζί, «ἐν ὅρμῳ», ἔψαλλαν τό «Χριστός Ἀνέστη», κρατώντας ἀναμμένο τό ἐλπιδοφόρο κερί τῆς Ἀνάστασης… Αὐθημερόν, τό «Ἀβέρωφ», ἀνεφοδιάστηκε καί ἐντάχθηκε σέ νηοπομπή, ἡ ὁποία κατέπλευσε στήν Ἀλεξάνδρεια τήν 23η Ἀπριλίου 1941.

 

Ἔτσι σώθηκε τό «Ἀβέρωφ» ‒ἕνα ἐθνικό σύμβολο‒ τό ὁποῖο διατηρεῖται μέχρι σήμερα στή Μαρίνα Φλοίσβου, συνεχίζοντας νά προσφέρει στήν Πατρίδα, ὡς Πλωτό Ναυτικό Μουσεῖο. 

 

Σύνδεσμος

Μηνιαῖο περιοδικό Ἑλληνορθόδοξης Μαρτυρίας

Χριστιανική Στέγη Καλαμάτας

Ἔτος ­57ο ­– Ἀπρίλιος ­2023 –­ Τεῦχος­ 578 

 

Ἀντιγραφή Μέλια γιὰ τὸ ἱστολόγιο Ἀβέρωφ  

Εἰκόνα ἀπό τό: Pinterest

Άρης (βρίκιο). Πολεμικό πλοίο κατά την Επανάσταση 1821.

Το βρίκιον Άρης (γνωστό και ως Αθηνά κατά την περίοδο 1829–1879) θεωρείται ένα από τα ενδοξότερα πλοία του ελληνικού ναυτικού στον αγώνα της ανεξαρτησίας της Ελλάδος, ήταν ιδιοκτησίας Αναστασίου Τσαμαδού. 

 

Ναυπηγήθηκε στη Βενετία το 1807 κατόπιν παραγγελίας του Αναστασίου Τσαμαδού και πήρε το όνομα του μυθικού θεού του πολέμου Άρη.
 

Το Μάρτιο του 1821, εν όψη του αγώνα της ανεξαρτησίας της Ελλάδος, εξοπλίστηκε και στη συνέχεια εντάχθηκε στο στόλο της Ύδρας. Έλαβε μέρος σε πολλές ναυμαχίες, αλλά δοξάστηκε στις 8 Μαΐου [Π.Η. 26 Απριλίου] 1825, λίγο πριν την Πτώση της Σφακτηρίας, με τη διάσπαση κατά την πολιορκία του νησιού, όπου πέρασε με επιτυχία ανάμεσα από τον κλοιό των Αιγυπτιακών πλοίων του Ιμπραήμ στην Σφακτηρία διαφεύγοντας σώο από τον κόλπο του Ναυαρίνου μετά από πολύωρη μάχη. 

 

Στις 5 Μαΐου(Π.Η.) του 1821 το βρίκιο «Άρης» βρέθηκε στον Παγασητικό και βοήθησε στο να επισπευθεί το αναφερόμενο ως κίνημα της Νοτιοανατολικής Θεσσαλίας, στη συνέχεια πήγε για περιπολία στα στενά μεταξύ Χίου και Ψαρών ως μέλος της μοίρας της Ύδρας μαζί με τη μοίρα των Σπετσών. Σύμφωνα με το ημερολόγιο του πλοίου περίμεναν την άφιξη μιας ισχυρής μοίρας του τουρκικού στόλου αποτελούμενη από οκτώ πλοία. Τελικά, εντοπίστηκε ένα τούρκικο δίκροτο της εμπροσθοφυλακής της, το οποίο βρήκε καταφύγιο στην Ερεσό, εκεί, στις 27 Μαΐου(Π.Η.) πήρε μέρος στην αποστολή για την πυρπόληση του τουρκικού δικρότου, την οποία πραγματοποίησε με επιτυχία ο Δημήτριος Παπανικολής. 

 

Το βρίκιο «Άρης» ήταν σε αποστολή μεταφοράς πολεμικού υλικού με προορισμό την Πάτρα όταν διερχόμενο από το Νεόκαστρο (ή την σημερινή Πύλο) στις 19 Απριλίου (Π.Η.) του 1825 ο κυβερνήτης του Aναστάσιος Tσαμαδός αυτεπαγγέλτως στάθμευσε και ζήτησε άδεια από τον Υπουργό Πολέμου της Κυβέρνησης να παραμείνει και να εφοδιάσει την άμυνα του λιμανιού λόγω του ότι ο Ιμπραήμ Πασάς ετοίμαζε εκεί απόβαση. 

 

Έτσι και έγινε, μετά από συμβούλιο που διεξήχθη τελικά στο πλοίο «Άρης» υπό του υπουργού Πολέμου Αναγνωσταρά, όπου αποφασίστηκε να ενισχυθεί η άμυνα του νησιού με 500 ακόμα άνδρες και ναυτικούς, καθώς και να ζητήσουν επιπλέον ενισχύσεις. Στις 22 Απριλίου (Π.Η.) ο ελληνικός στόλος βρέθηκε εμπρός στο Νεόκαστρο, ενώ ο εχθρικός γύρω στις Οινούσες. Ο Ανδρέας Μιαούλης αφού συσκέφθηκε με τον Τσαμαδό, παρατάχθηκε για μάχη, αλλά όλη η μέρα πέρασε με ακροβολισμούς, ομοίως, και οι επόμενες δύο επιθέσεις του ελληνικού στόλου δεν κατάφεραν να παρασύρουν τον εχθρικό στόλο σε κάποια ναυμαχία. Κύριος στόχος του Ιμπραήμ ήταν η Σφακτηρία. 

 

Σύμφωνα με το σχέδιό του η πρώτη μοίρα, που αποτελείτο από 3 φρεγάτες, 4 κορβέττες και 39 άλλα μικρότερα πλοία, διατάχθηκε να εισδύσει στον κόλπο να βομβαρδίσει το νησί και να καλύψει την απόβαση. Η δεύτερη μοίρα, που αποτελείτο από τα μεγαλύτερα πλοία, θα ορμούσε εναντίον του ελληνικού στόλου που λοξοδρομούσε κάτω από το νησί Πρώτη. Συγχρόνως τα αιγυπτιακά στρατεύματα της ξηράς θα επιτίθεντο εναντίον του Παλαιοκάστρου. 

 

Την νύχτα της 25ης Απριλίου (Π.Η.) προς την 26η Απριλίου (Π.Η.) ο Aιγυπτιακός Στόλος, έχοντας πλέον ευνοϊκό άνεμο, εισέπλευσε στον όρμο του Nαυαρίνου συνοδεύοντας αποβατικό σώμα τριών χιλιάδων ανδρών για να καταλάβει τον όρμο και το φρούριό του. O εχθρός αρχικά κατέλαβε τη Σφακτηρία φονεύοντας 350 από τους 800 υπερασπιστές της, μεταξύ των οποίων ήταν ο αρχηγός των Ελλήνων στη μάχη Αναγνωσταράς, ο φιλέλληνας Ιταλός κόμης Σαντόρε ντι Σανταρόζα και ο κυβερνήτης του βρικίου «Άρης», πλοίαρχος Aναστάσιος Tσαμαδός που βρισκόταν στην ξηρά στο πλευρό των αμυνομένων Ελλήνων μαζί με 200 περίπου αξιωματικούς και ναυτικούς που εγκατέλειψαν και αυτοί τις λέμβους τους για να βοηθήσουν στη μάχη. 

 

Tο γεγονός ότι όχι μόνο αυτός αλλά και ο κυβερνήτης του πλοίου «Aθηνά», ο πλοίαρχος Νικόλαος Βότσης, δεν πρόλαβαν να επιβιβασθούν στα πλοία τους σημαίνει ότι ο είσπλους των Aιγυπτίων έγινε αιφνιδιαστικά. 

 

Όταν οι ναυτικοί μας τράπηκαν σε φυγή, επιστρέφοντας ατάκτως στις λέμβους τους, επέβησαν όπου ήταν δυνατόν ανεξαρτήτως αν ήταν το πλήρωμα του σκάφους ή όχι. Δύο από τα πέντε άλλα πλοία μας που ήταν στον όρμο πρόλαβαν να σαλπάρουν έγκαιρα και να εξέλθουν ανενόχλητα, με κυβερνήτες τον Θεόδωρο Σάντο Σπετσιώτη και τον Βασίλειο Σ. Βουδούρη. 

 

Το «Aθηνά» χωρίς τον κυβερνήτη του επιχείρησε και επέτυχε ηρωική έξοδο. 

 

Στο βρίκιο «Αχιλλεύς», ενώ απέπλεε από τον όρμο υπό των αδελφών Γεωργίου και Αντωνίου Ορλάνδου, κρεμάσθηκαν τριάντα ναύτες στα πλευρά της λέμβου με το σώμα στη θάλασσα, όπως και σε άλλα πλοία. 

 

Επίσης, το τρικάταρτο και βαριά οπλισμένο «Ποσειδών» υπό του Θεοφίλου Μουλά, απέπλευσε οριακά φορτωμένο με βαρέλια νερό στην πλώρη για να μοιάζει πυρπολικό και έτσι κατάφερε να διαφύγει χωρίς να προσπαθήσουν να το εμβολίσουν. 

 

Tελευταίο έμεινε το βρίκιο «Άρης» που είχε μείνει μέσα στον όρμο περιμένοντας τον κυβερνήτη του. Mόλις το πλήρωμα έμαθε για το θάνατό του απέπλευσε με τον Πλοίαρχο Nικόλαο Bότση, που πρόλαβε να επιβιβαστεί την τελευταία στιγμή σε αυτό μαζί με τον Δημήτριο Σαχτούρη και τον Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο. 

 

Η έξοδος του Άρη 

 

Το ημερολόγιο του πλοίου «Άρης» παραδόθηκε στους συγγενείς του Αλεξάνδρου Τσαμαδού και σώζεται μέχρι σήμερα από τους απογόνους του. Είναι γραμμένο με μολύβι και το παρακάτω απόσπασμά του αναφέρει συμβάντα της ημέρας της εξόδου του πλοίου, 8ης Μαΐου [Π.Η. 26ης Απριλίου] του 1825, μέχρι της στιγμής που το πλοίο ανοίγει τα πανιά του. 

 

Ημερολόγιον βρικίου Άρης — Κυριακή, 26 Απριλίου(Π.Η.) 1825: 

 

Έως εις τας 8 ώρας μ.μ. ο εχθρικός στόλος, γενόμενος εις δύο μοίρας, η μεν φυλάττουσα το Βλησίδι, εκανονιοβόλει το νησίον Σφακτηρία, ταυτοχρόνως δε και ο Ιμβραήμ πασάς δια ξη[ρ]άς την πόλιν. Ο κανονιοβολισμός διήρκεσεν ώραν 1 εις τας 5, όπου και έρριψαν τας βάρκας των οι εχθροί γεμάταις πολεμοφόδια να κάμουν απόβασιν· οι εν τῳ Νησίῳ έδωσαν το κατ' αρχάς αντίστασιν γενναίων και έτρεψαν ταις βάρκαις εις φυγήν και μία όμως εξ εκείνων μη δυνηθέντες να την εμποδίσωσιν έκαμεν απόβασιν και ταυτοχρόνως έκαμον και αι άλλαι και ούτως οι Έλληνες ετράπησαν εις φυγήν και άλλους εζώγρησαν, άλλους εθανάτωσαν και άλλους έπνιξαν και ούτως εκυριεύθη το Νησίον από τους εχθρούς, τα δε ιδικά μας πλοία, ιδόντα τον κίνδυνον και αβεβαιότητα μη κλεισθώσιν, έκαμον αρχή να κόπτουν τας άγκυρας αφού άφησαν το[...] έξω εις το Νησίον, άλλους συντρόφους, αρκετούς θανατωμένους και ζωγρησμένους· πρώτον το καράβι που έκαμε πανιά εστάθη το πλοίο του Βασιλείου Σ. Βουδούρη, και ακολούθως τα πλοία, ημείς δεν ηξήλθομεν και ο πλοίαρχός μας μετά του ναυκλήρου έξω και άλλοι σύντροφοι, ο δε Εκλαμπρότατος Μαυροκορδάτος έλλειπεν έξω εις το Νησίον· εστείλαμεν ταις βάρκαις μας δια να τους λάβωμεν, αλλά κατά δυστυχίαν ταις ανήγγειλον ότι εθανατώθη ο γενναίος πλοίαρχός μας, πολεμών μετά του ναυκλήρου Χριστοφίλου και λοιπών· τούτους επερίλαβον. Ο ναύκληρος Χριστόφιλος εσώθη κολυμβών εις το φρούριον. 

 

Ένα σύντομο και συνάμα ουσιώδες άρθρο για την περίφημη αυτή «Έξοδο του Άρη» παρουσιάζει με πολύ εκφραστικό τρόπο και το Γενικό Επιτελείο Εθνικής Άμυνας της Ελλάδας στην ιστοσελίδα του. 

 

Ιστοσελίδα ΓΕΕΘΑ για την Κυριακή, 26 Απριλίου(Π.Η.) 1825: 

 

Το βρίκι «Άρης» με κυβερνήτη τον Νικόλαο Βότση αρνείται να υποστείλει την ελληνική σημαία και να παραδοθεί. Εξέρχεται από το στενό του Ναυαρίνου, πλέοντος ανάμεσα σε 57 αιγυπτιακά πλοία που του έχουν φράξει τον έκπλου. Ένας αγώνας ζωής ή θανάτου αρχίζει. Οι Έλληνες ναύτες αυθόρμητα φέρνουν στο κατάστρωμα την εικόνα της Θεοτόκου και την τοποθετούν πάνω στο βαρούλκο. Ένας ιερέας που είχε διασωθεί πάνω στον «Άρη» μετά την καταστροφή στη Σφακτηρία, ψέλνει παρακλήσεις.

 

Πέντε ολόκληρες ώρες κρατά η υπεράνθρωπη πάλη εκείνων των Ελλήνων ναυτικών. Οι χαρακτηριστικές αυτές σκηνές είναι αυθεντικές, από τις ωραιότερες του ναυτικού Αγώνα και τις περιγράφει διεξοδικά ο μεγάλος ιστορικός Σπυρίδων Τρικούπης. Είχε τις πληροφορίες από τον κουνιάδο του, τον Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο, που επέβαινε στον «Άρη» κατά την υπεράνθρωπη εκείνη συμπλοκή.

 

Τριάντα πέντε εχθρικά καράβια συγκρούσθηκαν συνολικά με τον «Άρη», κατά κύματα. Ο αριθμός είναι επίσημα εξακριβωμένος. Δεκάδες κανόνια χτυπούσαν όλα μαζί το ελληνικό σιτοκάραβο από όλες τις διευθύνσεις. Αλλά, το ένα μετά το άλλο τα αιγυπτιακά καράβια υποχωρούν με δεκάδες νεκρούς και τραυματίες. Πέντε εχθρικά καράβια αχρηστεύτηκαν παντελώς.

 

Ο «Άρης» κατόρθωσε να ξεφύγει από τον κλοιό του θανάτου, να βγει σώος στο ανοικτό πέλαγος και να ενωθεί με τον ελληνικό στόλο. Δεν είχε απλώς διαφύγει τη σύλληψη και τη βύθιση, ήταν ο αναμφισβήτητος νικητής. Οι Αιγύπτιοι σαστίζουν, δεν μπορούν να κρύψουν το θαυμασμό τους και σταματούν τη ναυμαχία. 

 

Το 1829, αγοράστηκε από την Ελληνική Κυβέρνηση και μετονομάστηκε σε «Αθηνά», αλλά το 1879 μετονομάστηκε εκ νέου σε «Άρης». Χρησιμοποιήθηκε ως Σχολή Ναυτικών Δοκίμων μέχρι το 1900, καθώς και σχολή για το κατώτερο προσωπικό το διάστημα 1863–1865 και 1882–1885. Μετά το 1900 το πλοίο έμεινε προσορμισμένο στον Πόρο και λειτουργούσε ως Σχολή Ναυτοπαίδων. Διατηρήθηκε μέχρι τις 25 Μαρτίου 1921 οπότε και βυθίστηκε «τιμητικά», κατά τον εορτασμό των 100 ετών από την ελληνική επανάσταση, στα νερά του Σαρωνικού κοντά στη νησίδα «Κυρά Σαλαμίνος» του Ναυστάθμου, ουσιαστικά όμως λόγω οικονομικής αδυναμίας συντήρησης και επισκευής του. Το ακρόπρωρο του πλοίου, τοποθετήθηκε στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο στην Αθήνα. O ιστός του τοποθετήθηκε στο Nαύσταθμο Σαλαμίνας και με τον καιρό ξεχάστηκε η προέλευσή του, εκεί βρίσκεται ακόμα και σήμερα σε χρήση για τις ανάγκες του σηματορείου. 

πηγή